Merkeziyetsiz Blockchain ve Anonimlik
Size bu bölümde anonimlik ve merkeziyetsiz blockchain hakkında bilgi vereceğiz!
Kripto dünyasında bir gün bile geçirmişseniz “merkeziyetsiz blockchain” ifadesiyle karşılaşmışsınızdır. Böyle ifadeleri o kadar sık kullanıyoruz ki bazen üzerinde düşünmüyoruz bile!
Merkeziyetsiz blockchain ve anonimliğin kripto dünyasının temel yapı taşları arasında yer aldığını biliyor muydunuz? Buna rağmen kripto regülasyonları konu olunca bu iki konsept çok tartışılıyor.
Bu bölümde merkeziyetsiz borsa ve anonimlikten bahsedeceğiz, kripto dünyasıyla alakalarına bakacağız. Merkezi olmayan blockchain ve blockchain anonimliği ne anlama gelir, blockchain’li projelerde neden önemliler, kriptoyla alakaları ne gibi sorulara yanıt vereceğiz.
Hadi başlayalım.
Video Açıklayıcı
Video Açıklayıcı: Merkeziyetsiz Blockchain ve Anonimlik
Okumak size göre değil mi? 'Merkeziyetsiz Blockchain ve Anonimlik' video açıklayıcıyı izleyin
Is Decentralized Anonymous Blockchain a Myth? (Explained!)
Kriptoda "Merkeziyetsizlik" ve "Anonimlik" Nedir?
Merkeziyetsiz blockchain bölümünün ana noktalarına geçmeden önce merkezi ve merkezi olmayan blockchain arasındaki farkı masaya yatırıp “blockchain merkeziyetsiz” ne anlama gelir açıklamak gerekiyor! Başta ne olduğu bariz gibi görünse de detaylı bir şekilde incelediğinizde aslında çok daha fazlası olduğunu görüyorsunuz.
Merkeziyetsizlikle başlayalım. Merkeziyetsizlik veya merkezi olmayan yapı tek bir merkezi yönetimi olmayan bir şeyi ifade eder. Diyelim ki şehrinizde iki dükkan var, biri merkezi diğeri de merkeziyetsiz.
Merkezi dükkan beklenildiği gibi çalışacak; çalışanlar ve işverenler var. Herkesi rolü ve sorumlulukları belli. Sürekli olarak rapor verilmesi gereken bir tür üst yönetim mevcut.
Bu geleneksel dükkan modelinde sistem içerisinde belli bir hiyerarşi bulunur. Bu yüzden dükkanla ilgili idari kararlar vermek adına belli partiler yer alır. Bu kararlar hangi tür çikolata satılacağı, ne kadar insan çalıştıracağı, çalışanların maaşlarının ne kadar olacağı olabilir.
Merkeziyetsiz dükkanda işler biraz daha ilginçtir. Tek, merkezi bir otorite yoktur; emir veren ve işlemleri gözeten yönetici, müdür veya CEO yoktur. Dükkandaki her çalışan kurumun iyiliğinden sorumludur. Hepsi birlikte idari karar alır. Dükkanla ilgili alınacak kararlarda hepsi söz sahibidir. Sonuçlarda hepsinin büyük etkisi olur.
Kulağa şahane geliyor ancak kriptoda bu nasıl işliyor? Blockchain merkeziyetsiz yazımızda buna da geleceğiz. Şimdilik sadece merkeziyetsiz yapıyı genel olarak anlamanızı istiyorum.
Sırada blockchain anonimliği var. İlk bakışta yine basitmiş gibi görünebilir. Bir şeyi yaparken anonim olmak, gerçek kimliğinizi ortaya çıkarmamak anlamına gelir.
Diyelim ki League of Legends gibi bir oyundasınız. Oyunu oynarken takım arkadaşlarınızla konuşabilir, mesaj atabilirsiniz. Bunu yaparken gerçek kimliğiniz açığa çıkmaz, rumuz kullanırsınız. Böylelikle oyuncular için anonim olursunuz.
Oyunun ardındaki şirket tarafından kimliğiniz bilindiğinden ideal bir örnek değil, özellikle de platformunda online satın alım gerçekleştiriyorsanız. O konuya da kriptoyla alakalı kısmından değineceğiz.
Merkeziyetsizlik ve Anonimlik Kripto İçin Neden Bu Kadar Önemli?
İzin verin size Bitcoin’le alakalı kısa bir tarih dersi vereyim.
Belki bilirsiniz; merkeziyetsiz blockchain Bitcoin Satoshi Nakamoto adlı biri tarafından oluşturuldu. BTC’yi oluşturan kişinin (veya kişilerin) kimliği hala bilinmiyor. Ancak asıl önemli konu olan Bitcoin’in NEDEN oluşturulduğuna bakalım.
Bitcoin blockchain’inin ilk bloğu 3 Ocak 2009’da oluşturuldu (madenciliği yapıldı). Zamanlama rastlantı değildi. Genesis block adlı ilk blokta Satoshi bir mesaj bıraktı:
“The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailout for banks.”
Bu başlık The London Times’dan alınmıştı. Muhtemelen anlamışsınızdır. Bitcoin fikri 2008 finansal krizinden hemen sonra ortaya çıktı. Popüler görüşe göre Bitcoin “finansal gücü devletlerin ve koruma fonlarının elinden alıp sıradan insanlara geri vermek” için oluşturuldu. Bir bakıma yorumluyorum ama ana fikri anladınız.
Merkeziyetsizlik ve blockchain anonimliği işte bu yüzden kripto için temel anlamda önemli. Birçok kripto sever paranızın kontrolüne tam olarak erişebilmeniz için anonim kalmanız, para türünün ardındaki teknolojinin yani konumuzda blockchain’in her şartta merkeziyetsiz olması gerektiğine inanıyor.
Aynı kişiler merkezi yapı faaliyete başladığında her zaman başka bir finansal kriz olacağı riski bulunduğunu iddia ediyor. Büyük koruma fonları ve dev bankalar sizi büyük krizlerin içine çekip işin içinden sıyrılabilirler.
Kriptonun ardındaki ana felsefe bu şekilde. Oldukça tartışmalı bir konu. Tartışmanın sebebi ise kitlesel benimseme ve “KYC” adlı bir ifadeyle alakalı.
“KYC”nin açılımı “Know Your Customer”. Finansal regülasyonlarla alakalı bir terim. Tüm finansal kurumların müşterilerini tanıması gerektiğini ifade ediyor. Kripto para borsaları için de bu geçerli.
Bir tarafta kriptonun ardındaki felsefe blockchain merkeziyetsiz ve anonimlik var. Diğer tarafta ise kripto para birimlerinin ana akıma tam anlamıyla dahil olabilmesi ve blockchain teknolojisinin ciddi anlamda benimsenmesi ve yayılması için regülasyon çok önemli. Düzeni koruyup çok sayıda potansiyel dolandırıcılığın önüne geçebilir.
Gördüğünüz üzere oldukça zorlu bir konu! Çoğu kişi regülasyondan yana ancak birçok kripto projesi bundan bir nebzeye kadar kaçınmayı hedefliyor. Kısmı merkeziyetsizlik, açık kaynaklı kod, kimliği belirli ekipler vb. Kendi bölümü olabilecek dev bir konu!
Blockchain temelli projeler ve kripto para borsaları veya borç hizmetleri platformları arasında fark var. İlkinde regülasyona rağmen merkeziyetsizlik tamamen mümkün. Daha önce bahsettiğimiz KYC regülasyonları insanlara herhangi bir şekilde kripto para alma, satma veya işlem yapma imkanı tanıyan şirketleri kapsıyor.
Kriptoda Merkeziyetsizlik ve Anonimlik
Şu ana kadar merkeziyetsiz blockchain ve anonimlik konularını birbirinden ayrı konuştuk. Bu konseptlerin kripto dünyası için neden önemli olduğuna değindik.
İzin verin iki konseptin de ortalama kripto sever için ne kadar önemli anlatayım!
Merkezi olmayan blockchain seçenekleriyle başlayayım. Hatırlarsanız başlangıçta bir dükkan örneği vermiştik. “DAO” diye bir terim var. Açılımı “Decentralized Autonomous Organization”.
Kulağa inanılmaz süslü geliyor farkındayım. Ancak anlaması oldukça basit. DAO’ları ayrıntılı bir şekilde öğrenmek isterseniz bu konu üzerine yazılmış bölümümüze göz atabilirsiniz. Şimdilik giriş seviyesinde göz atalım.
DAO, belli bir kripto projesi hakkında teklif, değişiklik, güncelleme ve başka şeyler oylayabilme imkanına sahip bir insan topluluğudur. Oylama projenin kendi token’larıyla gerçekleşir. Dükkan örneği üzerinden devam edecek olursak:
Merkeziyetsiz dükkandaki her çalışanın azmine ve dükkanın çalışma şeklini etkileme şekline göre özel şekerlemeler satın alma veya elde etme hakkına sahiptir. Her ay çalışanlar dükkanın nasıl çalıştığını değiştirecek tavsiyeler sunabilir. Ayrıca başkalarının farklı tekliflerinde oy kullanabilirler. Oy vermek için özel bir kavanoza şeker koymanız gerekiyor. Ne kadar şeker koyarsanız oyunuz daha da güçlenir.
Aslında sistem bundan çok daha karmaşık. Ancak DAO’ların nasıl çalıştığına ve merkeziyetsiz projelerin nasıl yönetildiğine dair iyi bir fikir verecektir!
Konu anonimlik olunca işler daha da ilginçleşiyor. Hatırlarsanız bir bilgisayar oyunu örneği vermiştik. Çeşitli merkeziyetsiz, blockchain temelli projelerle etkileşime dirdiğinize kripto para cüzdanınızı kullanacaksınız. Açık cüzdan adresiniz blockchain rumuzun olacak!
Kısacası kripto para cüzdanının yardımıyla blockchain’de anonim kalabiliyorsunuz. Yaptığınız tüm işlemler görünür olsa da işlemlerin SİZİN tarafından yapıldığını söylemedikçe kimse kimin işlemleri gerçekleştirdiğiniz bilmeyecek.
Son Sözler
Merkeziyetsiz blockchain bölümünde pek çok konuya değinsek de bu sadece buzdağının görünen yüzü. Merkezi olmayan blockchain ve anonimlik karmaşık konular, çünkü kriptoyla alakalılar! Ayrıca hiçbir şey siyah veya beyaz değil; KYC regülasyonları, merkeziyetsiz borsalar, anonimlik ve daha pek çok karmaşık nokta var.
Umarım blockchain merkeziyetsiz konulu bu bölüm kafanızdaki büyük soruları gidermeye yardımcı olmuştur! Merkeziyetsizliğin ve anonimliğin günlük kripto deneyiminizde etkili olduğunu bildiğinize göre bu konuları derinlemesine öğrenmeye hazırsınız!