Blockchain Köprüsü Nedir?
Gelin blockchain köprüsü nedir öğrenelim!
Diyelim ki başka bir şehirde yaşayan bir arkadaşınızı ziyaret etmeye karar verdiniz. Yol uzun, valizinizi toplayıp yola çıktınız. Arkadaşınızın yaşadığı şehre yaklaşırken geçilmesi gereken bir nehir olduğunu gördünüz.
Gelecekten gelmiş bir araba-bot değil de basit bir araba kullandığınızdan nehrin üzerinden yüzerek geçemezsiniz! Neyse ki bir köprü olduğunu fark ettiniz. Üzerinden geçip arkadaşınızla buluşabilirsiniz. Bir bakıma felsefik bir açıdan blockchain köprüsü böyle işliyor!
“Blockchain köprüsü nedir?” sorusuna bu bölümde cevap vereceğiz. Blockchain’lerin yaşadığı sorun nedir, blockchain köprüleri nasıl çalışır ve sorunu çözmeye nasıl yardımcı olur açıklayacağız. Ayrıca blockchain köprüleri listesi arayanlar için en iyi blockchain köprüleri hangileri ve en iyi olup olmadıkları nasıl anlaşılır sorularına da cevap vereceğiz.
Hadi başlayalım!
Video Açıklayıcı
Video Açıklayıcı: Blockchain Köprüsü Nedir?
Okumak size göre değil mi? 'Blockchain Köprüsü Nedir?' video açıklayıcıyı izleyin
What is a Crypto Bridge? (Explained with Animations)
Blockchain'ler Arasındaki İletişim Sorunu
Öncelikle izin verin blockchain köprüsü yazımızın giriş bölümünde bahsettiğim örnek üzerinden devam edeyim. Sonrasında blockchain köprüsü nedir ve blockchain köprüleri nasıl çalışır anlatacağım.
Örnekte siz ve arkadaşınız iki farklı blockchain’i temsil ediyorsunuz. Bitcoin ve Ethereum olarak düşünebilirsiniz. Bildiğiniz üzere bu blockchain’ler birbirinden oldukça farklı!
Ethereum kullanıcılarına akıllı kontratlara, merkezi olmayan finansa (veya DeFi’ye) ve daha pek çok çığır açan faaliyete katılma imkanı sunan inanılmaz akıllı global bir bilgisayar. Bitcoin ise genellikle “akıllı olmayan” blockchain olarak görülüyor. Hiçbir “akıllı” fonksiyonu yok ve genellikle sadece değer saklama aracı olarak kullanılıyor.
Az önce bahsettiğim terimlerden bazılarına aşina değilseniz Kripto 101 El Kitabındaki diğer bölümlere bakabilirsiniz. Her konunun kendi bölümü var! Konuya dönelim; peki sorun nerede?
Ethereum’da yeni ve süper bir dApp’e katılmak istiyorsunuz ve sadece Bitcoin’iniz mi var? İşte bu noktada blockchain köprüsü nedir sorusu ön plana çıkıyor ve günü kurtarıyor!
Tüm blockchain’lerin yaşadığı en büyük sorunlardan biri bu; birbirleriyle iletişim kurma! Protokollerin çoğu çok farklı teknolojiler kullanılarak oluşturulduğundan birbirleriyle iletişime geçemiyorlar. Bilgisayarınıza bir Xbox oyunu kurmak gibi bir şey bu!
Blockchain Köprüsü Nedir ve Nerede Kullanılır?
Farklı blockchain ağlarının birbiriyle “iletişime geçebilmesine” yardımcı olmak adına köprüler gerekiyor. Blockchain köprüsü nedir sorusunun basit bir cevabı olarak bu köprüler iki tamamen farklı blockchain’i veri, coin ve token ve çeşitli bilgiler paylaşmak için bir araya gelmesini sağlayan özel bağlantılar olarak görülebilir.
Fark ettiyseniz “coinler ve token’lar” dedim. Bu kısım çok önemli! Coin ve token’lar arasındaki farklar üzerine ayrıntılı bir açıklama isterseniz bu bölüme göz atabilirsiniz. Kripto coin’lerin kendi blockchain’leri varken token’lar başka coin’lerin blockchain’leri üzerinde oluşturulur.
Kafanız mı karıştı? Gelin bir örnekle ele alalım.
Gelin tekrar Ethereum’a bakalım. Aynı ismi taşıyan kendi coin’ine sahip bir blockchain. Ancak Ethereum pek çok farklı token’a da ev sahipliği yapıyor; Shibu Inu token, Bancor, Basic Attention Token vb.
Binance Smart Chain gibi başka bir ağ daha var. Bu blockchain’in kendi coin’inin adı BNB. Binance Smart Chain de üzerinde oluşturulmuş çeşitli token’lara sahip.
Peki blockchain köprüsü nedir sorusu bu bağlamda nereye oturuyor? Şöyle düşünün; Ethereum coin’lerinizi veya token’larınızı Binance Smart Chain’de kullanmak isteseniz ne olur? Geleneksel anlamda böyle bir şey mümkün değil, ikisi tamamen farklı ağlar! Ancak blockchain köprüsü bunu mümkün kılıyor!
Şu ana kadar blockchain köprüsü nedir sorusu üzerinden oldukça muğlak örnekler üzerinde konuştuk. İzin verin çok spesifik bir örnekle blockchain köprüleri nasıl çalışır açıklayayım!
Diyelim ki muhteşem bir yield-earning platformu buldunuz. Sahip olduğunu kripto paranın bir kısmını koyup zaman içerisinde pasif gelir elde ediyorsunuz. Platform çok çeşitli kripto para birimlerini desteklediğinden içerisinde gezinip en iyi oranları aramaya başladınız.
Araştırma yaparken ilginç bir şey fark ettiniz; ETH coin’i yatırsanız %1 yıllık getirisi var. Ancak Binance Smart Chain’e dayalı ETH coin’leri yatırırsanız bu yüzde iki katına çıkıyor!
Tek yapmanız gereken bir blockchain köprüsü bulmak ve ETH coin’lerinizi Binance Smart Chain Ethereum’a geçirip pasif gelir elde etmeye başlamak!
Başka bir alternatif de kripto para borcu verme ve almayla ilgili. Bu iki tür platformda yapılabilir; merkezi kurumlar ve anonimlik koruyan bazı merkeziyetsiz uygulamalar. Çoğu durumda kripto borcu verme ve alma DeFi’nin veya merkeziyetsiz finansın bir formu olarak görülüyor.
Çoğu modern blockchain ağı coin veya token sahiplerinin borç verme ve alma faaliyetlerine katılmasına imkan sunacak kadar ileri düzey. Eski blockchain’ler (Bitcoin ve Dogecoin gibi) değil. Borç vermek veya almak için bunu yapmanızı sağlayacak, “daha akıllı” ağlara dayalı özel uygulamalara bu varlıkları köprülerle aktarmanız gerekiyor.
En İyi Blockchain Köprüleri
İtiraf etmem gerek; oldukça karmaşık bir konu! Blockchain köprüsü nedir ve nerelerde kullanılır öğrendiğinize göre sıra geldi en iyi blockchain köprüleri ve bu köprülerin nasıl bulunacağını üzerine konuşmaya!
Blockchain köprüleri listesi sunmayacağız. Bunun yerine karşılaşabileceğiniz köprü türlerinden ve bu türlerde dikkat edilecek şeylerden bahsedeceğiz.
İki tür blockchain köprüsü türü var; merkezi ve merkeziyetsiz. İkisi de oldukça tercihe dayalı, bu yüzden farklı insanlara uygun. Ancak yeni başlıyorsanız merkezi köprüleri tercih etmenizi tavsiye ederim. Kullanımları çok daha basit.
En popüler merkezi kripto köprülerinden bazıları iyi bilinen ve güvenilir kripto borsalarında. Bu köprüler borsa temelli likidite havuzlarının yardımıyla çalışıyor. Kendi başına çok büyük bir konu olduğundan konuya aşina değilseniz likidite havuzları bölümüne bakabilirsiniz.
Örnek vermek adına borsanın iki farklı havuza ev sahipliği yaptığını düşünelim; Bicoin ve Ethereum’a eşdeğer BTC coin’leri. Merkezi borsayı ziyaret edip Bitcoin yatırdığınızda eşdeğer miktarda Ethereum temelli BTC alacaksınız. Asıl BTC coin’leriniz ilk havuzda kilitli. Yeni aldığınız ETH-Bitcoin’lerinizi istediğiniz zaman orijinal coin’lerinizle takaslayabilirsiniz.
Böyle baktığınızda işlem oldukça karmaşık görünse de kripto takası oldukça basit. Birçok merkezi kurum bu iş için rahat ve yeni başlayan dostu özel arayüzlere sahip oluyor.
Blockchain köprüleri listesi içerisinden en iyisini kullanmak isterseniz seçtiğiniz platforma gerçekten güvenmeniz gerekiyor! Şöyle düşünün; bir yabancıyla karşılaşınız ve size “Bana paranı verirsen senden çalmayacağıma ve bir gün bir anda ortadan kaybolmayacağına söz veriyorum” dediğini düşünün.
Kabul ediyorum biraz abartı oldu ama ana fikir aynı; sadece en güvenilir cross-chain köprüleri kullanmalısınız!
Karşılaşacağınız ikinci blockchain köprüsü türü merkeziyetsiz olanlar. Bu köprü seçenekleri merkezi olanlardan biraz daha karmaşık ve kendi avantajlarına/dezavantajlarına sahip.
Merkeziyetsiz köprüler akıllı kontratların yardımıyla çalışıyor. Bir akıllı kontrata kripto para yatırırsanız kitleniyor. Anında eşdeğer kripto size otomatik olarak ödeniyor. Orijinal coin’ler kontratta kilitli olduğundan piyasaya yeni kriptolar gelmiyor. Böylelikle karmaşık enflasyon sorunları da yaşanmıyor.
Merkezi olmayan cross-chain köprüler kripto takasında anonim kalmak isteyenler için muhteşem. Ancak köprülerin dezavantajı merkezi olanlardan daha az güvenli olması. Akıllı kontratlarla çalışan köprü çözümü kullanmak isterseniz araştırma yapmalısınız!
Blockchain köprüsü nedir ve blockchain köprüleri nasıl çalışır konulu bölümün sonuna geldik. Köprüler gerçekten kripto dünyasının çok önemli bir parçası! Hakkında bilgi sahibi olmak önemli.