Döviz Krizi Nedir?

Döviz krizi bir ülkenin merkez bankasının yeterince yabancı döviz rezervi sahip olup olmadığına dair endişeler üzerinden gerçekleşen olaydır. Bazı örneklerde “döviz krizi” ifadesi “finansal kriz” ifadesiyle birlikte kullanılır.

Sabit bir döviz kuru sürdürmeye çalışan bir para birimi spekülatörler tarafından saldırıya uğradığında yabancı borsalarda gerçekleşen spekülatif bir saldırıdır. Yeterli yerel para birimi satın alabilecek yabancı döviz rezervi kıtlığı sabit bir değerin ciddi anlamda düşmesine sebep olabilir.

Bir para birimi devalüe olursa durumdan etkilenen insanlar kabul edilebilirden çok daha düşük oranlarda panik satışı gerçekleştirebilir. Bu da para biriminin değerinin düşmesine neden olur.

Döviz krizi küçük ölçekli açık ekonomilere veya denge sorunu yaşayan ülkelerde ciddi hasarlar verebilir. Devletler spekülatif saldırılara karşı sorumluluk almak zorundadır. Bu durumda döviz rezervleri veya yabancı rezervler krizi yaşayan para birimi için aşırı talebi karşılamak zorundadır.

Döviz krizinin birçok sebebi var. En öne çıkanlar arasında enflasyon, kredi dengesizliği, borç artışı ve siyasal sorunlar yer alır. Milli ekonomideki döviz kurlarının yüksek volatilitesi döviz krizi üzerinde etki yaratabilir.

Tarihte finans krizlerine pek çok örnek var:

• Büyük Depresyon (1929 - 1939) - Wall Street’in 1929’daki çöküşünden sonra finans krizi başladı. İşsizlik oranları %25’i gördü.

• 1997 Asya Krizi - Spekülatif sermaye akışından kaynaklı gerçekleşti. Tayland’da ve sonrasında Doğu Asya’nın tamamında büyük kredi ve birikimine neden oldu;

• 2007-2008 Küresel Finansal Kriz - 21. yüzyılın küresel ölçekte ilk krizi olan bu kriz tarihin en kötü krizlerinden biri olarak görülüyor. ABD’de Lehman Brothers yatırım bankasının iflas ettiğini açıklamasıyla başladı.

Dünyanın ilk kripto para birimi olan Bitcoin (BTC) Kasım 2008’de yapıldı. Resmi olarak Ocak 2009’da çıkarıldı. Satoshi Nakamoto lakaplı bilinmeyen bir tüzellik tarafından çıkarıldı. Amaç merkez bankaları tarafından kontrol edilmeyecek tamamen merkeziyetsiz bir dijital para birimi çıkarmaktı.

2010’da bir BTC’nin değeri bir doların altındaydı. Çıkışından 10 yıl sonra Kasım 2021’de Bitcoin coin başına $69.000 ile zirvesini gördü. Piyasa değeriyle dünyanın en büyük kripto para birimi olarak görülüyor.

Döviz krizi yaşamaya daha meyilli itibari para birimlerinin aksine kripto para birimleri merkeziyetsizdir ve çok değişkendir. Ancak kriptonun volatilitesi bazı yatırımcıları dikkatli olmaya itiyor.