Geçen senelerde, kripto furyası kelimenin tam anlamıyla dünyayı ele geçirdi. Nereye bakarsanız, birileri kripto paralar hakkında konuşuyor, ancak çoğunlukla farklı açılardan tartışmalar oluyor. Ancak tüm bu tartışmalar arasında, bir soru öne çıkacaktır - DeFi nedir?
DeFi kripto endüstrisindeki en popüler konulardan birisi olmuş olsa da, hala birçok insan için bu konu bir gizem. Eğer DeFi'ye nasıl yatırım yapılacağını araştırmıyorsanız, o zaman bunun arkasındaki felsefeyi merak ediyor olabilirsiniz - her türlü, soru aynı biçimde karşımızda duruyor!
Doğruyu söylemek gerekirse, konsept dışarıdan karmaşık ve hassas gözükse de, bu konsepte yeni olanlara anlatmak için birkaç yöntem mevcut. Bu rehberde biz de böyle bir yaklaşımda bulunacağız - bizimle kalın ve vakit kaybetmeden rehbere başlayalım!
Did you know?
Kriptoyla daha zeki ve daha zengin mi olmak istiyorsunuz?
Abone Olun - Her hafta yeni açıklayıcı kripto videoları yayınlıyoruz!
What is Decentralized Crypto Gambling? (Animated Explainer)
İçindekiler
DeFi Nedir: Temel Konular
Başlangıç için, daha gelişmiş konulara geçmeden önce temel soruyu cevaplamamız yerinde olacaktır.
Şu Anda Etkin Olan Güncel Teklifler:
$30,000 IN REWARDS
Bybit Black Friday Deal
Use Bybit referral code 43654 & claim up to $30,000 in Black Friday welcome rewards. Sign-up to one of the biggest crypto exchanges now!
O zaman - DeFi nedir?
“DeFi” kısaltması decentralized finance (merkezi olmayan finans) anlamına geliyor. Terimin ima ettiği üzere, bu terim adem-i merkeziyetçiliği vurgulayan çok büyük bir finansal altyapıyı ifade ediyor.
Ancak bu adem-i merkeziyetçiliğin çıktığı nokta rastgele bir yer değil - bunun yerine, DeFi blokzincirlere ve kripto paraların arkasındaki blokzincir teknolojisine sıkıca bağlı.
Blokzincirler merkezi olmayan yapılıar. Evet, bazı istisnalar mevcut olsa da, işleri basit tutup kafa karıştırmamak adına, geneli gösteren bir resim çizelim.
Merkezi olmamak, blokzincirin aracılar olmadan çalışabilmesi demek. Finans alanında, bu aracı herhangi bir şey olabilir - bir banka, gözaltı hizmeti veren bir kişi, kullandığınız bir dApp (bundan daha sonra bahsedeceğiz) için kod yazmış yazılımcı.
Bu düşünce zincirine devam edersek, DeFi'nin ana avantajı ekosistem içerisinde güven temelli olmayan finansal süreçlerin varlığına izin vermesi. Neden bahsettiğimi anlamanız için size bir örnek vereyim:
Ülkenizde bir seçim olduğunu düşünün. Oyunuzu adaylardan birine vermeniz gerekiyor, geleneksel biçimde yaptığınızda, oyu vermek için bir sandığa gidip oyunuzu gizli biçimde bir kağıda yazar, ve sandığa atarsınız.
Sonrasında bu oylar belirli merkezlerde toplanır, sayılır, ve sonuçlar da bunun sonucunda açıklanır.
Buradaki sıkıntıyı fark ettiniz mi? Etmediyseniz, bir de şu yönden düşünün - sıkıntılı olabilecek tüm farklı örnekleri sayın, ve birilerinin oyları değiştirebileceği tüm senaryoları düşünün. Bu gibi durumlar insanların DeFi nedir diye araştırmaya itiyor.
Şimdi, merkezi olmayan bir uygulama (dApp) ile, oyunuzu aynı şekilde verebilirsiniz, ancak a) oyunuz anında kaydedilir, ve b) sahtesini yapmak imkansızdır. Bunlar da blokzincir teknolojisinin temel özellikleri sayesinde - spesifik olarak, blokzincire eklenen bilgilerin herhangi bir şekilde değiştirilememesi.
Burada Ethereum devreye giriyor.
Ethereum - DeFi Alanındaki Lider
Ethereum, piyasadaki en büyük kripto paralardan birisi. Spesifik olmak gerekirse, bu coin düzenli olarak Bitcoin ile en büyük kripto projesi tahtı için rekabet halinde - bazı meraklılar Ethereum'un bir süre sonra Bitcoin'i geçeceğini düşünüyor.
Ethereum'un neden bu kadar popüler olduğuyla alakalı belirli fikirler mevcut - tüm DeFi şeyleri için bir numaralı blokzincir olduğu gerçeği de bunlardan birisi.
Piyasada görebileceğiniz DeFi projelerinin büyük çoğunluğu Ethereum blokzinciri temelli. Şu an, bu tip uygulamalar için uygun olan başka blokzincirler de var - DeFi nedir diye araştırırken Polygon, EOS, veya TRON temelli projeler de bulabilirsiniz. Yine de, Ethereum tartışmasız lider olmaya devam ediyor.
Konunun neden böyle olduğu hakkında birçok sebep olsa da, ana sebep Ethereum'un akıllı kontratların çıkış noktası olması. DeFi ile alakalı her şey için bu ana araç olarak öne çıkıyor.
Bir akıllı kontrat ise, blokzincire gömülmüş bir anlaşmadır. Kuşkusuz bu, ona bakmak için oldukça ilkel bir yön olsa da, temel prensip aslında tam olarak bu. Ancak bunu çekici kılan özellik ise bu kontratların delinmesinin imkansız olması - bir kontrat blokzincire geçtiği zaman, onu herhangi bir şekilde değiştirmenin veya ayarlarıyla oynamanın yolu yok.
Akıllı kontratlar sayesinde, güven temeli olmayan ve herhangi bir üçüncü parti etkileşimi olmayan bir DeFi uygulaması kullanabilirsiniz - borç alma, kumar, veya NFT'lerle alakalı şeyler olsun, dApp'i kullanabilir ve bir dolandırıcılık vakası olmayacağı konusunda emin olabilirsiniz (eğer dApp meşruysa tabii!).
DeFi Uygulama Çeşitleri
“DeFi Nedir?” rehberimizin bu bölümünde, NFT'ler, borç platformları gibi farklı konseptlerden bahsetmiş olsak da, bir DeFi projesi nasıl olur birçok farklı örnek var.
Ancak şimdi en popüler DeFi proje tiplerine bakalım ve bu alandan ne bekleyebileceğinizi görelim.
- Stablecoinler. Eğer daha önce kripto paralarla veya kriptoyla alakalı projelerle uğraştıysanız, “stablecoin” terimini daha önce duymuş olabilirsiniz. Bir stablecoin, fiyatı ABD dolarına sabitlenmiş (ve arkasında dolar olan) bir kripto paradır. Yani, 1 stablecoin her zaman $1 değerindedir. Stablecoinler farklı DeFi uygulamaları tarafından kullanılırlar ve kendileri de DeFi projesi olarak görülürler.
- Borç Alma / Verme dApp'leri. Bu projeler geleneksel kredi kuruluşları gibi çalışıyorlar, ana fark ise bir aracıya sahip olmamaları. Kripto paralarınızı (çoğunlukla Ether veya bir stablecoin) rehin vererek varlıkları ödünç alabilirsiniz, veya kripto borç verip faiz kazanabilirsiniz.
- Getiri Çiftlikleri. Bir getiri çiftliği (yield farm) kripto varlıklarınızın bir bölümünü yatırdığınız (staking), ve bunlar sonucunda pasif getiri elde ettiğiniz bir DeFi uygulaması. Bugünlerde bu tip dApp'ler, DeFi için kullanılan tüm farklı blokzincirlerde oldukça popüler oldu (ancak ana olarak Ethereum ve TRON üzerinde).
- Merkezi Olmayan Borsalar. Eğer daha önce Uniswap kullandıysanız, bir DEX'in - decentralized exchange (merkezi olmayan borsa) - ne olduğunu biliyorsunuzdur. Bu tip kripto borsalar size KYC doğrulamalarından geçmeyi zorunlu kılmıyor ve anonim biçimde kripto para ticareti yapma imkanı veriyor.
- Kumar dApp'leri. Eğer DeFi nedir araştırmanızın sebebi favori kumar dApp'inizin DeFi şemsiyesi altında olup olmadığını öğrenmekse, şanslısınız - bu doğru. Çoğu kumar projesi güven temelli değil, ve kullanıcılarına merkezi olmayan, anonim ve şeffaf biçimde bahis imkanı sunuyorlar.
- Sarılmış Coinler. Bu, kuvvetle muhtemel DeFi'lerin daha hassas yönlerinden birisi. Basitçe, bir sarılmış coin kendi blokzinciri harici bir blokzincirde kullanılabilir (alınır, gönderilir, onunla işlem yapılabilir, vb.). Yani, örneğin, sarılmış ADA coinleri Ethereum üzerinde kullanılabilir, ve hala asıl, orijinal ADA coinleri olarak değerlenirler.
DeFi'ye verilen seçim örneği de bu alandaki önemli bir kategori ve buna genelde "tahmin pazarı" deniyor. Bunun üzerine , doğal olarak, piyasada birçok farklı merkezi olmayan finansla alakalı girişimler ve projeler var - yukarıda bahsettiğimiz daha popüler ve daha sık görünenler.
DeFi'nin Popülerleşmesi
DeFi ile alakalı her şeyi öğrenirken - DeFi nedir, nerede kullanılır, dApplerin ana türleri nelerdir, vb. -, bu alanın popülerlik yönünü merak ediyor olabilirsiniz.
Daha spesifik olarak, DeFi nasıl niş bir konsept olmaktan tüm finans sektörünü sarsabilecek bir devrim haline geldi?
İyi soru! Bir şey kesin - bu bir gecede olmadı.
Merkezi olmayan finansın ana parçaları Bitcoin'in çıkmasıyla 2009 senesinde geldi. BTC, paranızla olan bağlantı arasındaki aracıyı - mesela bir banka - aradan çıkarmaya yardımcı oldu. DeFi de aynı şeyi yapıyor, ancak bu para yerine bir çeşit finansal araç.
2018 yılına kadar DeFi yatırımları hakkında ilgili çok insan yoktu. Evet, bu alanın kendi meraklıları vardı, ancak DeFi projelerindeki gerçek yükseliş ve onların kullanılmaya başlaması kripto paraların dünyaca daha ünlü olmalarıyla başladı.
DeFi uygulamalarının çeşitliği bu konseptin popülerliğine yardımcı olan bir diğer etken. Eğer sadece stablecoinler veya borç platformları olsaydı, büyük ihtimalle DeFi bugün bu pozisyonda olamazdı. Diğer yandan, bu konseptin bu kadar yaklaşılabilir ve çeşitli kullanımları olması bu alana birçok potansiyel kullanıcı ve yatırımcı sokmak konusunda yardımcı oluyor.
Bu noktadan sonra, artık bu kendini besleyen bir süreç - daha çok insan bu alana giriş yapıyor, bu sayede DeFi sektörü büyüyor, böylece daha çok insan DeFi yatırımlarına ilgi duyuyor, böylece bu alana giriş yapıyor.
Ancak zaman geçtikçe, git gide daha fazla proje, yeni dAppler ve yeni DeFi fikirleri ortaya çıkıyor. Bu alan görece yeni, ve birçok meraklı, siz DeFi nedir araştırması yaptıkça sektör de büyümeye ve gelişmeye devam edeceğini düşünüyor.
En Sevilen Bulgular
Alakalı konular hakkında kapsamlı bilgi mi arıyorsunuz? Sizin için benzer yazılar topladık. Göz atın!
Düzenlemeler - DeFi'nin Sonu Mu?
DeFi nedir öğrenirken, karşınıza çıkabilecek diğer konulardan birisi de bu alandaki düzenlemeler ile alakalı. Çevrimiçi olarak genel görüş bunların DeFi için gerçekten kötü haber olduğu yönünde.
Peki durum neden böyle? Açıkçası, adından belli değil mi?
Düzenlemeler kripto dünyasında her zaman “ilgi duyulan bir konu” oldu. Zaman geçtikçe, bu konu git gide daha fazla önem kazandı, ve dünyadaki hükümetler yavaş ama kararlı bir biçimde bunları uygulamaya başladı.
Çin'e örnek olarak bakalım. Çin hükümeti kriptoyla alakalı tüm projeleri yasakladı, ve ülke kendi dijital parasını çıkarmayı amaçlasa da, merkezi olmayan kriptolar orada artık yasak.
ABD de kripto alanına doğru kendini çeviriyor. Kriptoyla alakalı yasaları geçirirken sorunlar olsa da, düzenlemeleri getirecek bir baskın kaçınılmaz görülüyor.
Hayal edebileceğiniz üzere, DeFi'nin merkezine merkezi olmamayı ve anonimliği oturduğunu düşününce, bu gelişmeler pek ideal değil. Bu DeFi'nin sonu geliyor mu demek?
Açıkçası, hayır - kesinlikle yanlış. Ancak, bu alanın bir yere kadar adapte olması ve taviz vermesi gerekeceğini kabul etmemiz gerekiyor.
Düzeleyiciler ve bu organizasyonlar DeFi alanının ve buradaki merkezi olmayan borsalar veya borç platformları gibi uygulamaların farkındalar. Bir stablecoin, NFT ile alakalı girişim, veya başka bir şey olsun, DeFi'nin her sektörü o sektördeki kural ve düzenlemelerle yaklaşılmalı.
Aynı zamanda DeFi sektörünün gözardı etmek için fazla büyük olduğunu da kabul etmemiz gerekiyor. Kısacası, DeFi gelecekte nasıl düzenlemeler görürse görsün, yasaklanması ve tüm adem-i merkeziyetçi projelerin geri çevrilmesi ihtimali çok düşük.
DeFi'nin Avantaj ve Dezavantajları
DeFi nedir rehberimizde, buraya kadar bu konu hakkında birçok farklı yönden bahsettik ve bu konunun neden ilgi çekici olduğunu açıkladık.
Ancak tüm bunları demiş olsak da, işleri avantaj ve dezavantajlara indirgeyip bir özet geçmek iyi bir fikir olacaktır. Bunun her zaman bir şeyleri görmek için iyi bir fikir olmadığını ve DeFi gibi hassas bir konunun bu şekilde ayrıntılı bir görünüme sahip olmayacağını düşünsem de, perspektif kazanmak için bu iyi bir yöntem.
O zaman - ilk olarak, DeFi'nin bu alanın tüm kullanıcılarına sunduğu en baskın faydalardan bahsedelim:
- Adem-i merkeziyetçilik ve Anonimlik. Konu DeFi olunca bu iki özellik bariz olsa da, bunlardan hala bahsetmemiz gerekiyor. Evet - DeFi hizmetlerini kullanırken anonimliğinizi koruyup, merkezi olmayan kripto coinleri ve tokenleriyle işlem yapabileceksiniz. Herhangi bir aracı yok, ve tüm işlemler herkes tarafından görülebiliyor.
- Hız. DeFi girişimlerinin arkasındaki blokzincir teknolojisi sayesinde, işlemler ve diğer süreçler saniyeler içerisinde tamamlanıyor. Borcunuzun onaylanması için günlerce beklemeniz veya bir kripto parayı diğeriyle değiştirmek için sıraya girmeniz gerekmiyor.
- Daha Az Bürokrasi. Geleneksel finansal kuruluşlar size tonlarca kağıt ve döküman sunuyorlar ve bunlar endüstriye özel jargon ile dolu oluyor. DeFi ile, bürokratik süreçlerin büyük bölümünü geçerek en önemli bölüme odaklanabileceksiniz.
- Girmesi Daha Basit. DeFi kapı bekçiliğine maruz kalan bir sektör değil. Çoğu durumda, bir DeFi projesine giriş yapmak için ihtiyacınız olan bir kripto cüzdanı, ve biraz kripto para (çoğunlukla, Ether).
- Kârlı Bir Sektör. DeFi nedir açıklamamızın en öznel bölümü burası olacak, ancak bu çoğu insanın bu alana girme sebebi. DeFi'nin kazançlı olabileceğini reddedemeyiz - eğer DeFi'ye nasıl yatırım yapabileceğinize bakıyorsanız, siz de böyle düşünüyor olmalısınız!
Avantajlar ve en fazla dikkat çeken özellikleri aradan çıkardığımıza göre, DeFi'nin daha kötü bölümlerine bakalım ve bu alana giriş yaparsanız nelere dikkat etmeniz gerektiğinden bahsedelim:
- Ciddi Sayıda Dolandırıcılık. Tüm bu DeFi ve düzenlemeler hakkındaki tartışmaların giderek ana akıma girmesiyle, bu alanın görece güvenli olduğunu düşünürdünüz. Ancak durum böyle değil. Bugün dahi DeFi dünyasında birçok dolandırıcılık vakası oluyor. Bazıları diğerlerine göre biraz daha bariz olsa da, yine de tehlikeli oluyorlar.
- Düzenlemelerin Belirsizliği. DeFi nedir öğrendiğiniz zaman, düzenlemelerin bu alanda ne kadar büyük yer kapladığını (veya kaplayacağını) anlayacaksınız. Yine de, bu rehber yazılırken, bu konu hala belirsiz. Bazı DeFi meraklıları bu konudaki bilgi azlığından dolayı karamsar, çünkü yeni katı kurallar sektörü ciddi biçimde etkileyebilir.
- Dalgalı Bir Alan. Kripto para piyasası çok dalgalı olduğu yönünde köklü bir itibara sahip. Bu alan hala yeni ve gelişiyor, belirsizlik çok yüksek, ve büyük herhangi bir haber bu varlıkların fiyatını çift haneli yüzdelerde değiştirebiliyor. Aynı şey DeFi girişimleri için de geçerli - sonraki büyük projeyi mi, tepesine varmak üzere olup sonra hiç olmamış gibi düşecek olanı mı kullanıyorsunuz bilmiyorsunuz. Bu yüzden, yatırımlarınız bir anda ellerinizin arasından kayıp gidebilir.
Kendiniz de görebileceğiniz gibi, DeFi'nin hem avantajları hem de dezavantajları ciddi ve hassas. Bunun üzerine, bu liste sadece daha yaygın meseleleri içeriyor - bunların yanında, dikkate almanız gereken birçok küçük nokta da mevcut!
DeFi'ye Nasıl Giriş Yapabilirsiniz?
Evet - bu makaleyi okuduktan ve DeFi nedir anladıktan sonra, bu alana giriş yapmaya ve ilginç projelere girmeye karar verdiniz diyelim.
Mükemmel! Peki bunu nasıl yapacaksınız?
Açıkçası, önce birkaç şeyi halletmeniz gerekiyor. Aslında, iki şeyi - iyi bir kripto para cüzdanı bulup, sonrasında da başlamak için biraz kripto para almanız gerekiyor.
Cüzdan konusunda, kuşkusuz en iyi seçeneğiniz donanım cüzdanı piyasasına bakmaktır. Birden fazla cüzdan veya sadece yazılım cüzdanı kullanabilseniz de, donanım cihazı size kripto paralarınız ve tokenleriniz için en iyi güvenliği sunacak.
Bu alanda, Ledger ve Trezor tartışmasız liderler. Spesifik olarak, Ledger Nano X, veya Trezor Model T kullanmanızı öneririm.
İki cüzdan da piyasanın liderleri. İkisi de güvenilir ve güvenli cüzdanlar, ve kullanıcılarına gelişmiş özellikler sunuyorlar. Hem Nano X hem de Model T içerisinde birçok farklı kripto varlığı depolayabilirsiniz, ve cüzdanlar sağlam ve kaliteli bir üretime sahipler.
Seçtiğiniz cüzdanı (veya daha dikkatli olmak istiyorsanız, cüzdanları) aldıktan sonra, sonraki adımda kripto para almak için (çoğu durumda - ETH) kullanabileceğiniz bir kripto borsası bulmalısınız.
Şimdi, piyasada birçok farklı borsa var - merkezi ve merkezi olmayanlar, AMM tabanlı platformlar, P2P borsalar, vb. Ancak iki tanesi tüm bu topluluğun içerisinde öne çıkıyor - Binance, ve KuCoin.
Bu iki borsa endüstri liderleri. İkisi de güvenilir oldukları ve gerekli olan tüm düzenleme ve zorunluluklara uydukları konusunda sağlam bir itibar inşa etmiş durumdalar - eğer işleri basit ve resmi tutmak istiyorsanız bu iyi bir haber.
İki borsa platformuna girerken de bazı KYC doğrulamalarını geçmeniz gerekiyor. Kimliğiniz doğrulandıktan sonra, ticaret limitleriniz artacak ve biraz Ether coin almak için hesabınıza itibari para yatıracaksınız. Bunun için banka havalesi, kredi veya banka kartı, veya diğer metodları kullanabilirsiniz.
Coinleri aldıktan ve borsa platformundan kendi ayrı cüzdanınıza aktardıktan sonra, hazırsınız - yapmanız gereken tek şey ilgilendiğiniz bir DeFi projesi bulmak!
Günün sonunda, tüm bu süreç kafa karıştırıcı ve yorucu gözükse de, size garanti verebilirim - öyle değil! Bir borsa platformuna kaydolmak genelde oldukça hızlı, güvenilir bir kripto cüzdanı bulmaksa birkaç temel kurala uyup varlıklarınızın güvenliğinden ödün vermezseniz, oldukça basit.
En Trend Bulgular
Kripto Para Borsalarıyla alakalı kapsamlı yazılarımızı, rehberlerimizi ve eğitici yazılarımızı inceleyin. Bilgi sahibi olun ve buna göre karar verin!
Son Sözler
O zaman… DeFi nedir?
Bu noktaya kadar bu makaleden anlayacağınız üzere, DeFi, kripto dünyasında yer alan finansal hizmetlere verilen isim. Birçok DeFi projesi görece yeni olsa da bu alan dünyadaki finans sektörünü ciddi biçimde etkiledi.
Birçok DeFi ürünü Ethereum blokzinciri tabanlı, çünk bu blokzincir oldukça popüler ve akıllı kontratları destekliyor. Akıllı kontratlar da DeFi'nin merkezindeki özellik - bu özellik sayesinde aracılar eleniyor ve dAppler gerçekten adem-i merkeziyetçi bir biçimde çalışıyorlar.
Konu DeFi olunca birçok avantaj ve dezavantaj var. Tüm işlemlerinizi anonim bir biçimde yapabileceksiniz, ancak aynı zamanda blokzincir üzerindeki tüm işlemleri de görebileceksiniz - böylece şeffaflık da korunacak. Bunun üzerine, özellikle geleneksel finansal kurumların bürokratik süreçlerini düşününce, DeFi anlaması ve girmesi çok basit bir konu.
Bu yönden bakınca, bu alana yöneltilen birçok eleştiri de var. İlk olarak, burası hala düzenlemelere tabi olmayan ve anonimlik üzerinden dönen bir piyasa - bu yüzden, varlıklarınıza erişmeye çalışan birçok kötü niyetli aktör de piyasada bulunabiliyor.
Devamında, tıpkı kripto piyasası gibi, DeFi de hala oldukça dalgalı bir piyasa. Özellikle düzenlemelerden dolayı olan belirsizliği de işin içine katınca, bazı kişiler buraya girmekten kaçınabilir.
Ancak eğer DeFi'ye giriş yapmaya karar verirseniz, güvenilir bir cüzdan, ve biraz Ether coinine ihtiyacınız olacak. Cüzdan için önerimiz Ledger veya Trezor, Ether alımı içinse KuCoin veya Binance gibi bir borsa kullanabilirsiniz.
Okuduğunuz için teşekkürler! Artık DeFi nedir biliyorsunuz ve bu alan hakkında daha fazla bilgiye sahipsiniz. Sonraki sefer görüşmek üzere ve iyi şanslar!
Bu sitede yayınlanan içerik herhangi bir finans, yatırım, alım satım veya başka bir türde tavsiye verme amacı taşımaz. BitDegree.org herhangi bir kripto para türünü almanız, satmanız veya saklamanız için sizi desteklemez ya da tavsiyede bulunmaz. Finansal yatırım kararları vermeden önce finans danışmanınıza danışın.
Makale Uzmanları ve Analistleri Hakkında
