Önemli kripto para birimleri arasında yer alan Ethereum Classic’i anlattığımız bu rehbere hoş geldiniz! Muhtemelen Ethereum (ETH) hakkında birkaç şey okumuşsunuz, sonrasında da karşılaştığınızda “Ethereum tamam da Ethereum Classic nedir?” diye kendinize sormuşsunuzdur.
DAO ifadesiyle de sık sık karşılaşmışsınızdır diye tahmin ediyorum. Merak etmeyin, bu kısa rehberde DAO ve Ethereum bölünmesi hakkında her şeyi anlatacağım.
“Ethereum Classic Nedir?” rehberinde DAO nedir, Ethereum Classic nedir, DAO’nun Ethereum Classic Fork’uyla alakası nedir, bir blockchain’i güncellemenin farklı yolları nelerdir (hard ve soft fork), hem Ethereum’un hem de Ethereum Classic’in şu anki performansı nasıldır gibi pek çok farklı şeyi öğreneceksiniz. Son olarak da avantajları ve dezavantajları olarak ETC ve ETH’yi karşılaştıracağız.
“Ethereum Classic Nedir?” rehberimizi okumayı tamamladığınızda Ethereum Classic nedir kapsamlı öğrenmiş olacak, Ethereum Classic Fork’unun nasıl gerçekleştiği bilecek, ETH ve ETC’nin performansı hakkında bilgilenecek ve her iki kripto para biriminin performansı üzerine bir yorumunuz olacak.
Rehberi okuduktan sonra ETC satın almak ve saklamak isterseniz
Coinbase veya başka bir büyük kripto para borsası aracılığıyla yapabilirsiniz. ETC saklamak da sorun olmamalı; bazı donanım cüzdanlarıyla (ör. Ledger Nano S) kolaylıkla saklayabilirsiniz.
ETC - ETH karşılaştırması fikir ayrılığı yaratan ve iki topluluğu birbirinden ayıran bir konu. Bazı insanlar Ethereum blockchain’inde ayrılma gerçekleşmesini Ethereum’a duyulan güveni sürdürmek açısından gerekli görüyor bazılarıysa geliştiricilerin veya yatırımcıların isteklerine göre bir blockchain’in hiçbir şekilde değiştirilmemesini savunuyor. Merak etmeyin tüm bu konuları ele alacağız.
“Ethereum Classic Nedir?” yazımızda öncelikle Ethereum'un tarihini ele alacağız.
BTC satın almak için en güvenli yeri mi arıyorsunuz? Aşağıda en güvenli platform olarak onaylanmış en iyi kripto para borsalarını bir araya getirdim.
İyi Yönler
- Kripto para felsefesine sadık kaldı (merkezi olmayan yapı)
- Çok popüler bir kripto para
Kötü Yönler
- Asıl geliştiricilerden neredeyse hiçbiri ETC ile kalmadı
- Hacklere ve diğer ihlallere yatkın
- Ethereum kadar destek veren güçlü bir topluluğa sahip değil
İçindekiler
- 1. DAO Nedir? (Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon/Decentralised Autonomous Organization - DAO)
- 2. Ne Yanlış Gidebilirdi? DAO Hack’i
- 3. DAO Hack’i Hakkında Ne Yapılabilirdi?
- 3.1. Hiçbir Şey Yapmamak
- 3.2. Soft Fork: Soft Fork Nedir?
- 3.3. Hard Fork: Hard Fork Nedir?
- 4. Ethereum’un Bölünmesi ve Beraberinde Gelen Tartışmalar
- 5. Ethereum Classic Nedir?
- 6. Ethereum (ETH)
- 7. Ethereum Classic ve Ethereum: Avantajları ve Dezavantajları
- 7.1. Ethereum
- 7.2. Ethereum Classic
- 8. Ethereum Classic Nedir? - Son Sözler
DAO Nedir? (Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon/Decentralised Autonomous Organization - DAO)
Ethereum platformunda akıllı kontratlar kullanılır. Akıllı kontratın ne olduğunu bilmeyen varsa şöyle açıklayalım; iki veya daha fazla taraf tarafından yapılan programlanabilir anlaşmalardır. Yani para iki taraf arasında aracıya ihtiyaç duyulmadan geçer. Her iki taraf da kodun meşru olduğunu kabul eder ve kod da parayı belli koşullar karşılandığında gönderir.
Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon veya kısaca DAO oldukça karmaşık bir akıllı kontrattı. Oldukça etkileyici de bir amacı vardı. Fikir gelecekte Ethereum ağında oluşturulacak merkezi olmayan uygulamaların geliştirilmesi için para sağlamaktı.
Fikir basitti ama gerçekleştirmesi kolay değildi. DAO’da oylama hakkınızın olması için özel token’lar satın almanız gerekiyordu. Bu “DAO Token’ları” Ethereum’un doğal kripto para birimi Ether kullanılarak alınabiliyordu. DAO Token’larına sahip olmak hangi dApp’lerin para sağlanıp hangilerine sağlanmayacağı konusunda söz hakkına sahip olmak anlamına geliyordu.
Bir dApp’in (dağıtık uygulama) onaylanması için hazırlayan geliştiricinin Ethereum ağındaki uzmanlardan ve geliştiricilerden oluşan bir gruptan yeşil ışık alması gerekiyordu. Sonrasında oylamaya sunulurdu. Oylamadaki dApp DAO bağışçılarından en az %20 oy alırsa para sağlanıyordu ve projeye devam ediliyordu.
DAO, yatırımcılar arasında popüler olduğunu kanıtlayan devrim niteliğinde bir tasarıydı. Ethereum’u bilen herkes ağda oy hakkı satın almak istiyordu. Sistemin sunduğu esneklikten ve saydamlıktan etkilenmişlerdi. DAO Token’larının satıldığı ilk ay proje önemli miktarda Ether coin topladı. Bağış yapılan coin miktarı tahmini $150 milyon dolardı. Bu da var olan tüm Ether’in neredeyse %15’i anlamına geliyor.
DAO’nun programlanmasının bir parçası olarak geliştiriciler bir çıkış seçeneği oluşturacak kadar dikkatliydi. Kapana kısıldığınız takdirde kurtulamayabilirlerdi! Ya parçası olmasını istemediğiniz projelere topluluk tarafından evet oyu verilseydi?
DAO’nun çıkış yolu da bu yüzden oluşturuldu. Buna “Split Function” adı veriliyordu. Bu sayede yatırımcılar bağış yaptıkları Ether’leri geri alabiliyordu. Kullanıcıları “Split Function”ı kullanarak bir “Child DAO” da (Çocuk DAO) oluşturabilirdi. Eğer birden fazla DAO üyesi size katılırsa dApp’ler için başka fikirler de kabul edebilir, geliştirilmeleri için para sağlayabilirdiniz.
Tüm akıllı kontrol olayındaki tek sıkıntı bir üyenin DAO’dan ayrıldığı zaman 28 gün boyunca Ether’lerini kullanamasıydı. Çoğu geliştirici bunu duvardaki potansiyel su kaçağı olarak gördü ve dile getirdi. Ancak DAO’nun yaratıcıları tarafından bu görüşler ciddiye alınmadı. “Ethereum Classic Nedir?” yazımızda sıra geldi Ethereum’un derinden etkileyecek bir olaya.
Ne Yanlış Gidebilirdi? DAO Hack’i
Haziran 2016’nın ortalarında Ethereum topluluğunda bazı kimselerin dile getirdiği bu kaçaklar kötüye kullanıldı. Biri DAO akıllı kontratında bulunan paranın üçte birini çalmayı başardı. Girişken bir hacker için resmen maaş günüydü! Tek seferde hemen hemen $50 milyon dolar çalmayı başarmıştı!
Yukarıdaki görselden hacker’ın kaçağı nasıl kötüye kullandığını görebilirsiniz.
DAO Token’ına sahip biri kontrattan ayrılmak istediğinde tüm yapması gereken çıkarılmasını talep etmekti. İşlem o zaman iki aşamalıydı. Kullanıcı önce DAO’ya başta bağışladığı ETH coin’lerini geri alıyordu. Sonra da işlem defterde güncelleniyordu ve kontrattaki toplam coin sayısı tekrar hesaplanıyordu.
Ancak hacker defter güncellenmeden işlemin kendisini tekrar etmesini sağlayan bir fonksiyon oluşturmayı başardı. Yani başta bağışladığı miktardan çok daha fazlası ödendi.
İşlem kontratta bulunan toplam Ether miktarının üçte biri hacker’ın oluşturduğu “Child DAO” kontratına aktarılana kadar devam etti. Bu da DAO’nun geliştirilmesine ön ayak olan kişiler arasında tartışma başlattı.
Bu noktada eğer bir miktar ETH coin’inizin olsaydı panikleyebilirdiniz. Tüm sistemin çöktüğünü düşünebilirdiniz. Öyle bir şey olmadı. Ethereum’un kurucu ortağı ve bir geliştirici o zaman DAO’ya yapılan saldırının Ethereum ağının suçu olduğunu söylemenin bir sitede sıkıntı yaşandığında “tüm interneti” suçlamaya benzediğini dile getirdi.
Biliyor Muydunuz?
Kripto Para Borsalarını Yan Yana Karşılaştırın
Tüm Kripto Para Borsaları benzer görünse de hepsi aynı DEĞİL!
Şu Anda Etkin Olan Güncel Teklifler:
$30,000 IN REWARDS
Bybit Black Friday Deal
Use Bybit referral code 43654 & claim up to $30,000 in Black Friday welcome rewards. Sign-up to one of the biggest crypto exchanges now!
DAO Hack’i Hakkında Ne Yapılabilirdi?
Anlaşılır bir şekilde blockchain kodlayıcısı veya geliştirici olmayan ama DAO saldırısının Ethereum’u çökertiğini düşünen pek çok insan mantıksızca tüm coin’lerini bir anda satmaya çalıştı. Fiyat 20$’dan 13$’a düştü ve pek çok kişi bunu Ethereum’un ölümü olarak gördü.
Ancak akıllı kontratta 28 gün olayı bulunduğunda hacker’ın 50 milyon $’la zaman dolana kadar yapabileceği bir şey yoktu. Bu da Ethereum topluluğuna potansiyel bir çözüm belirlemek ve bunu gerçekleştirmek için zaman sundu. Önlerinde üç seçenek vardı:
- “Güçlünün egemenliği” yaklaşımı: Hiçbir şey yapmamak. Kötü kodlar kötüye kullanılmayı hak ediyor. Pahalı bir ders olarak görülebilir.
- Soft fork (birazdan bahsedeceğim)
- Hard fork (birazdan bahsedeceğim)
Her birinin avantajları ve dezavantajları şöyle:
Hiçbir Şey Yapmamak
“Hiçbir şey yapmamak” yaklaşımı kodun kanun olduğu gibi bir ideolojiyi takip ediyor. Kötü kod yazarsanız cezasını çekmelisiniz. Yüzlerce milyon dolarlık kodları test etmeden kullanıyorsanız sonuçlarına katlanmalısınız. İlk kripto para birimleri topluluklarının sahip olduğu özgürlükçü eğilimler göze alındığında böyle bir seçeneğin destek görmesi şaşırtıcı değil.
Soft Fork: Soft Fork Nedir?
“Ethereum Classic Nedir?” rehberinin amacı yeni başlayanlara Ethereum Classic kripto para birimi hakkında bilgi vermek olduğu için size soft fork nedir açıklayayım.
Blockchain’ler iki türlü değiştirilebilir, ya hard fork’la ya da soft fork’la. Soft fork ağ kurallarında geriye doğru uyumlu değişikliktir. Kulağa kafa karıştırıcı gelse de merak etmeyin öyle değil!
Microsoft Word gibi düşünün. En yeni MS Word sürümüne sahipseniz bir dosyayı kaydedip USB’ye attığınızda arkadaşınızın evinde MS Word 2007 sürümü olsa da dosya sorunsuz çalışır. Buna geri doğru uyumluluk denir.
Blockchain kurallarında yapılan değişiklikler yeni chain’in özelliğiyse eski chain’de çalışmaz. Örneğin MS Word’ün yazım denetleyicisine eklenmiş kelimeler yeni sürümlerde sorunsuz çıkarmaz ama eski sürümlerde çıkarır.
Ethereum geliştiricilerinin içinde bulunduğu DAO durumu dahilinde soft fork fikri, yeni kod kullanmak isteyip istemeyeceği tercihinin kullanıcıya kaldığı anlamına geliyordu. Ancak yapsalar da yapmasalar da birbirleriyle iletişim dahilinde olabileceklerdi. Teklif teoride hacker’ın çaldığı Ether’ları tamamen kilit altına almaktı. Yani soft fork çalınan coin’lerle yapılacak bir işlemin herhangi bir blok tarafından görmezden gelmesi anlamına geliyordu.
Fikir kağıt üzerinde muhteşemdi ve oldukça da destek aldı. Ancak bir topluluk üyesi başka bir olası sorunu fark etti. Soft fork, ağı “Denial of Service” saldırısına açık hale getiriyordu.
Soft Fork Denial of Service (DoS) Saldırısının Riskleri Nelerdi?
Ethereum ağında işlemleri onaylayan madenciler “gas” ile ödüllendirilir. Bu ödül ayrıca onları DoS saldırılarından korur. Ağı işlemlerle doldurmak için bir saldırganın yarattığı her “sahte” işleme ayrı ayrı “gas” yerleştirmesi gerekir.
Bu da ağda bir saldırı gerçekleştirmeyi oldukça pahalı hale getirir. Soft fork fikrindeki sorun saldırganların DAO kontratında işlemler doldurmasını sağlayabilmesiydi. Bu madencileri pek çok alakasız algoritmayı çözmeye itecek ve karşılığında bir şey vermeyecekti.
Böylelikle soft fork fikri rafa kaldırıldı. DAO saldırısına olası çözüm sayısını da iki ile sınırladı: Hiçbir şey yapmamak ve hard fork.
Güncel Bybit Kuponu Bulundu:
$30,000 IN REWARDS
Bybit Black Friday Deal
Use Bybit referral code 43654 & claim up to $30,000 in Black Friday welcome rewards. Sign-up to one of the biggest crypto exchanges now!
Hard Fork: Hard Fork Nedir?
Soft fork geriye doğru uyumlu, hard fork ise değil. Ethereum (veya herhangi) blockchain’ini geliştirmenin iki yolu arasındaki ana fark budur.
Hard fork gerçekleştikten sonra geriye almanın bir yolu yoktur. Eğer madenci olarak yeni kodu (kuralları) uygulamazsanız hem yazılımın güncellenmiş sürümünü kullanamaz hem de yeni blockchainle veya ağla herhangi bir şekilde etkileşime giremezsiniz.
Ethereum ağında gerçekleştirilmesi öne sürülen hard fork fikri belli bir noktada blockchain’i ikiye bölüyordu. Bu nokta DAO saldırısının gerçekleşmeden hemen öncesiydi. Fikir şuydu; o noktaya kadar eski ve yeni chain (hard fork’la oluşturulan) aynı olacaktı. Fork’tan sonra chain bölünecek ve her iki yeni chain de birbirinden bağımsız olacaktı.
Hard fork fikrinin ardında DAO saldırısında yatırımlarını kaybedenlerin parasını geri almasını sağlamak vardı. Kullanıcıların paralarını geri çekebileceği bir para iadesi akıllı kontratı kodlanacaktı. “Ethereum Classic Nedir?” sorusunu bize sorduran olaylardan biri de bu olacaktı.
Ethereum’un Bölünmesi ve Beraberinde Gelen Tartışmalar
Fikir Ethereum topluluğu üyeleri arasında tartışmalara yol açtı. Bazıları “kod yasadır” fikrini savunuyor ve blockchain’in amacının herhangi biri otoriteye kontrolünü vermemek olduğunu söyleyenler vardı. Bazılarıysa sadece paralarını geri almak istiyordu.
“Kod yasadır” görüşünde olanlar Ethereum Classic fork’undan önce yer alan eski sürümü kullanmaya devam etti. Para iadesini destekleyenler yeni chain’i oluşturmaya başladı. Böylelikle iki kripto para birimi ortaya çıkmış oldu.
Chain’in değiştirilmemiş sürümü “Ethereum Classic” (ETC) olarak biliniyor. Para iadesi yapılan sürüm ise ETH veya Ethereum olarak biliniyor. İkinci chain hem topluluğun çoğundan destek alıyor hem de projenin geliştiricilerinden. Verilen destek de Ethereum ve Ethereum Classic arasındaki piyasa kapitalizasyonundaki mevcut farka da yansıyor.
Ethereum Classic Nedir?
Daha önce de dediğim gibi Ethereum Classic orijinal sürüm. DAO saldırısından dolayı para iadesi gerçekleştirmek için yapılan değişiklikler yok.
Ethereum Classic coin’inin değeri şu an $6.92 (21 Ağustos 2023). Piyasa kapitalizasyonu $800 milyon dolar. Toplam ağ değeri sıralamasında 18. sırada yer alıyor. Coinmarketcap’in grafiğine de bakabilirsiniz:
Ethereum Classic çoğunlukla Ethereum (ETH) ile aynı kripto para birimleri olsa da aralarındaki en büyük fark asıl geliştiricilerinin çoğunun üzerinde artık çalışmıyor olması. Kurucuları Vitalik Buterin ve Gavin Wood yeni chain’e geçti. Böylesi büyük isimlerin yenisine destek verirken hala Ethereum Classic’le ilgili olanlar bulunması biraz ilginç gelebilir.
Ne yaptıklarını anlamak için ilk blockchain’i doğru anlamak çok önemli. Blockchain’lerin en önemli ve muhtemelen çığır açan özellikleri proje bağlı olan veya olmayan herhangi bir kişi ya da kurum tarafından yönetilmemeleri.
ETC’ye destek verenler hard fork fikrini zengin yatırımcıları korumak için ortaya sürülen uygun bir bahane olarak görüyor. Blockchain’in asıl tasarlanma amacının tam tersi yönünde hareket etmesi anlamına geliyor. DAO saldırısında para kaybedenlerin kontrolü yaklaşımı onlar için tamamen kabul edilemez.
ETC mi ETH mi sorusu herhangi bir bireyin blockchain’in değişmezliğine ne kadar değer verdiğine bakıyor.
Ethereum (ETH)
Her iki kripto para biriminin piyasa kapitalizasyonlarından da anlayabileceğiniz üzere kripto para birimi dünyası Ethereum’u Ethereum chain’in gerçek sürümü olarak görüyor. Bu yazının yazıldığı sırada Ethereum ile Ethereum Classic arasında dağlar kadar fark var.
Şu anda ETH’nin fiyatı $400. Ağın toplam piyasa kapitalizasyonu $45 milyar dolar. Bu rakamları Ethereum’u Bitcoin’den sonra en değerli kripto para birimi ağları sıralamasında ikinci sıraya oturtuyor.
Aşağıda Ethereum’un grafiğini görebilirsiniz. Kırmızı ok Ethereum bölünmesinin gerçekleştiği zamanı işaret ediyor.
Ethereum Classic ve Ethereum: Avantajları ve Dezavantajları
“Ethereum Classic Nedir?” rehberimizin bu bölümünde iki birimin avantajlarına ve dezavantajlarına bakacağız.
Ethereum
Avantajlar
✓ Orijinal geliştiricilerin çoğu bu proje üzerinde çalışıyor. Asıl rotalarını takip ediyorlar.
✓ ETC’den daha yüksek hash oranına sahip. Yani ağda daha fazla işlem onaylayan madenci var, bu yüzden de daha güvenli.
✓ Enterprise Ethereum Alliance’ın desteğine sahip. Bu grubun içerisinde ağda yeni şeyler deneyen dünyanın en büyük şirketleri ve bankaları yer alıyor. EEA için üyeler açıklandığında Ethereum fiyatı bir anda arttı.
✓ Çoğu üst düzey kripto para borsasından satın alınabilir (ör. Coinbase ve Binance), ve en güvenli kripto cüzdanların çoğunda saklanabilir (Ledger Nano S, Trezor, vb.). Not; hepsi ETC için de geçerli.
Yukarıda Enterprise Ethereum Alliance’ın yüksek profilli şirketlerine çok küçük bir örnek yer alıyor. Gördüğünüz gibi bazıları oldukça etkileyici şirketler.
Dezavantajlar
✗ ETH ve ETC’yi oluşturan Ethereum bölünmesi blockchain’in ana kurallarından birini çiğnedi. Blockchain’in tamamen değiştirilemez olması gerekiyordu. İnsanların parasını kurtarmak için bir kere bile değiştirilmesi teorik olarak bir daha yapılabileceği anlamına geliyor. Gelecek sefer belki de topluluk odaklı bir değişiklik olmayabilir.
Ethereum Classic
Avantajlar
✓ Blockchain’in asıl vizyonuna sadık kaldı. Topluluk hevesleri için değiştirilebiliyorsa değiştirilemez defter demenin ne anlamı kaldı?
✓ Yatırımcılar için daha fazla potansiyele sahip. Yüksek riskli bir yatırım olduğu gerçek ancak Grayscale Investment Trust’tan Barry Silbert gibi kişiler projeyi destekliyor.
Dezavantajlar
✗ Blockchain için merkezi olmayan uygulamalar oluşturan bir EEA’ya sahip değil.
✗ Ethereum’un yaratıcıları artık proje üzerinde çalışmıyor.
✗ Bazıları Ethereum projesinin tamamen karşı olanlar tarafından destek gördüğünü düşünüyor.
Biliyor Muydunuz?
Kripto Para Borsalarını Yan Yana Karşılaştırın
Tüm Kripto Para Borsaları benzer görünse de hepsi aynı DEĞİL!
Ethereum Classic Nedir? - Son Sözler
“Ethereum Classic Nedir?” rehberimizin sonuna geldik. Umarım yazımız iki Ethereum birimi hakkında da pek çok şey öğrenmenize yardımcı olmuştur.
İşte öğrendiklerinizin özeti:
- DAO nedir?
- DAO neden başarısız oldu?
- Hard fork ve soft fork nedir?
- Ethereum topluluğun Ethereum bölünmesi kararından neden fikir ayrılığı yaşadı.
- Ethereum Classic nedir?
- Ethereum nedir?
- Her ikisinin avantajları ve dezavantajları.
Umarım 30. en popüler kripto para birimi hakkında hazırladığımız bu rehber hoşunuza gitmiştir.
Unutmayın; ETC satın almayı düşünürseniz işlemlerin güvenli bir şekilde gerçekleştirildiğinden ve güvenilir bir kripto para borsası aracılığıyla yapıldığından emin olun. İdeal eylem planı şu şekilde:
- Coinbase'e kayıt olun (ETC seçeneğine sahip herhangi bir üst düzey kripto para borsası da olur);
- İstediğiniz miktarda ETC coin satın alın;;
- Güvenilir ve güvenli kripto para cüzdanlarından birinde coin'leri saklayın (ör. Ledger Nano S veya Trezor).
Ethereum Classic nedir isimli bu yazımızdan öğrendiğiniz yeni şeylerden sonra görüşünüz ne yönde değişti? Sizce hangisi daha önemli; yatırımcılara para iadesi mi yoksa blockchain’in değiştirilemezliğini korumak mı? Yorumlarda fikirlerinizi görmekten mutluluk duyarız!
Bu sitede yayınlanan içerik herhangi bir finans, yatırım, alım satım veya başka bir türde tavsiye verme amacı taşımaz. BitDegree.org herhangi bir kripto para türünü almanız, satmanız veya saklamanız için sizi desteklemez ya da tavsiyede bulunmaz. Finansal yatırım kararları vermeden önce finans danışmanınıza danışın.
Makale Uzmanları ve Analistleri Hakkında
- + Kripto para felsefesine sadık kaldı (merkezi olmayan yapı)
- + Çok popüler bir kripto para
- - Asıl geliştiricilerden neredeyse hiçbiri ETC ile kalmadı
- - Hacklere ve diğer ihlallere yatkın
- - Ethereum kadar destek veren güçlü bir topluluğa sahip değil
Tavsiye edilen EN İYİ 3 Kripto Para Borsası:
DAHA İYİ PUANLARA Sahip Borsaları Gör
Tebliğ: Sitemizi ücretsiz kılmak adına zaman zaman bir kullanıcı sitedeki bazı siteler aracılığıyla ek ücret olmadan satın alma işlemi gerçekleştirdiğinde ufak bir komisyon alıyoruz.
