DB-Engines sıralamasına göre en popüler veritabanı yönetim sistemlerinden dördü ilişkisel türden. Piyasanın aslan payını alıyorlar. Dolayısıyla yeni başlayan birinin de tek duyduğu veritabanı oluyor. Buna rağmen veri doplamanın farklı yollarına sahip birden fazla veritabanı türleri mevcut.
Her birinin farklarını ve benzersiz satış noktalarını anlamak doğru seçimi yapmak için önemli. Seçeneklerinizi avcunuzun için gibi bilmenize yardımcı olacak veritabanı türleri hakkında detaylı bir rehber hazırladık.
İçindekiler
Modern Veritabanından Öncesi
Şu Anda Etkin Olan Güncel Teklifler:
GET 50% OFF
DataCamp Black Friday Sale
During this DataCamp Black Friday, you can access the top-rated courses with a 50% discount. Enroll now for way less!
İlk veritabanı türleri oldukça sınırlı fonksiyonlara sahipti. Önce bilgisayar girişimcileri tarafından düz veritabanı olarak adlandırdıkları veritabanı kullanılıyordu. Basit metin dosyalarından oluşuyor. Yani verilerin metinsel formda olması ve makul bir uzunluğa sahip olması gerekiyor. Her yeni alanın başlangıcını belirtmek için programcının sınırı belirlemek adına seçilmiş özel bir karakter olan sınırlayıcı (ör. virgün veya iki nokta üstüste) kullanması gerekiyor. Alanlar arasında ilişki olmadığından düz veritabanında gezinmek ve arama yapmak zor. Değiştirilmediği ve sadece okunması gerektiğinden çok küçük bir veri miktarı için çalışıyor. Bu veritabanı türünün basit örneklerini görmek için CSV (Comma Separated Values) dosyalarına bakın.
Kaç çeşit veritabanı vardır diye sorulduğunda 1960'larda IBM'in hiyerarşik veritabanlarını tanıttığını görüyoruz. Adından da anlaşılacağı üzere kayıtlar birbirine ağaç şeklinde bir yapıyla bağlı, ebeveyn-çocuk ilişkileri gibi. Bir nesnenin sadece bir ebeveyni olabilirken bir ebeveynin birden fazla çocuğu olabiliyor. İlişkisel veritabanlarına yönelik atılan ilk adım bu oldu. Ancak hiyerarşik ilişkinin kesinliği her tür dosya kaydı için iyi çalışmıyor. Bazı durumlarda veri düzenlemeyi zorlaştırıyor. Bunu çözmek adına on yıl sonra Charles William Bachman III ağ veritabanları adlı daha esnek bir model çıkardı. Ağaç yapısı hala vardı ancak artık çocukların da birden fazla ebeveyni olabiliyordu. Şimdiye kadar ağ veritabanları sanal olarak yok oldu. Çoğu şirket çıktığı gibi ilişkisel veritabanı trenine atladı.
İlişkisel ve İlişkisel Olmayan Veritabanları
Modern veritabanı türlerine baktığınızda ilişkisel olanların en çok öne çıkanlar olduğu çok açık. Edgar F. Codd bu ifadeyi 1962 yılında IBM'de çalışırken ortaya çıkardı. MySQL, PostgreSQL veya SQL Server hep muhteşem ilişkisel veritabanı örnekleri. Veritabanı türleri nelerdir dediğinizde örnek olarak veriliyorlar. Adlarında da ipucu var; verilere erişmek ve değiştirmek için SQL (Structured Query Language) bilmeniz gerekiyor.
Veritabanı türleri içerisinde ilişkisel olanı kullandığınızda verileri sütun ve sıralardan oluşan tablolarda saklayabiliyorsunuz. Her sıra bireysel bir kaydı temsil ediyor, her sütun kendisine atanmış bir veri türünü simgeliyor. Alakalı bilgilere sahip olan tablolar birincil ve yabancı anahtarlarla bağlanabiliyor.
Geçtiğimiz yıllarda ilişkisel olmayan veritabanı türleri içerisinde de etkileyici bir yükseliş yaşandı. Sebebi de yapılandırılmamış veri depolamaya giderek artan ihtiyaç. Büyük veri çağında zaman zaman bilgi çeşitliliğiyle başa çıkmamız gerekiyor. Veri resim, video hatta sosyal medya paylaşımları anlamına gelebiliyor. Çizelgesel olmayan verilerle çalışmak için "Kaç çeşit veritabanı vardır?" sorusunun cevaplarından biri olan ilişkisel olmayan veritabanına ihtiyacınız var. Farklı veritabanı türleri ile çalışan geliştiriciler zaman zaman bunları NoSQL veritabanları olarak adlandırıyor; ilişkisel olanların aksine SQL sorgularını desteklemiyorlar.
Veritabanı türleri içerisinde ilişkisel modeli kullanmayan dört veritabanı türü var. Seçiminize göre verileri belge, anahtar-değer çifti, grafik veya sütun aileleri olarak saklayabilirsiniz.
Belge Tabanlı Veritabanları
Kaç çeşit veritabanı vardır sorusuna yanıt olan veritabanı türlerinden biri olarak belge tabanlı veritabanında (çoğu zaman belge deposu olarak adlandırılır) veriler belge koleksiyonlarında genellikle JSON, XML veya BSON formatları kullanılarak saklanır. Veritabanı türleri fark etmeksizin bir kayıtta ihtiyaç duyduğunuz karar veri saklanabilir, sınırlama yok. Tek bir dosyada belli bir iç yapı vardır, ancak bu belgeden belgeye değişebilir. Bunları yuvalayabilirsiniz.
Tüm ilişkisel olmayan veritabanı türleri içerisinde belge depoları en popüler olanlardır. En iyi örnek şu anda 400 milyondan fazla indirilmiş MongoDB'dir. İlk olarak 2008'de çıkan bu veritabanı şu anda Barclays ve Bosch gibi endüstri devleri tarafından kullanılıyor. Geliştiriciler kolay öğrenme eğrisini ve üstün çevikliğini beğeniyor. Ücretsiz Community sürümünü ve ücretli Enterprise sürümünü kullanabilirsiniz. Windows, Linux ve macOS'te çalışıyor.
Anahter-değer veritabanları
Adından da anlaşılacağı üzere veritabanı türleri nelerdir dendiğinde bu türdeki ilişkisel olmayan veritabanında her kaydın bir anahtara ve bir değere sahip olduğunu görüyoruz. Sözlüğe benzer şekilde anahtar değeri tanımlamak için kullanılabiliyor. Bu kadar basit. Geliştiricilerin veritabanı türleri içerisinde bu türü tercih etmelerinin sebebi kullanacakları verilerin çok karmaşık olmaması ve hızın öncelik olması. Örneğin yapılandırma verilerini saklamak için muhteşem bir seçenektir.
Saklanan verilerin şeması yoktur. Veritabanının kendisi veritabanı ilişki türleri içerisinden yer alan ilişkisel bir veritabanına kıyasla çok daha hafif sıklettir. Gömme işlemleri için en iyi veritabanı türleri arasında yer alır. 2023 yılı için en popüler anahtar-değer veritabanı Redis'tir. Üç sefer (2017, 2018 ve 2023) StackOverflow yıllık anketinde veritabanı türleri içerisinde en çok sevilen veritabanı olmuştur.
Grafik Veritabanları
Veritabanı türleri nelerdir dendiğinde göz önüne çıkan grafik veritabanını kullandığınızda iki veri türüyle çalışırsınız. Nodlar veritabanındaki nesneleri ifade eder. Kenarlar ilişkileritanımlar. Grafik adı da verilir. İlk bakışta grafik veritabanları eski ağ veritabanlarına benzese de arada bir fark vardır. Ağ veritabanları kısaltmalar açısından yetersiz kalmışlardır. Neo4J ve Dgraph gibi grafik veritabanlarında ise çok daha profesyonel bir şekilde modellenmişlerdir.
Tüm veritabanı türleri içerisinde ilişkiler ve analizleri öncelik olduğu zaman en iyi seçenek budur. Ancak incelediğimiz veritabanı ilişki türleri içerisinde grafik veritabanlarının açık bir dezavantajı vardır; veriye erişmek için sorgu diline ihtiyaç duyulsa da SQL veya herhangi bir evrensel kabul görmüş yaklaşım kullanılamaz. Standardizasyon eksikliği çoğu sorgu dilinin sadece bir veya birkaç grafik veritabanı kullabileceği anlamına gelir.
- Kullanması kolay
- Kaliteli içeriğe sahip
- Fiyat konusunda saydam
- Tamamlamada ücretsiz sertifikalar
- Veri bilimi becerilerine odaklanıyor
- Esnek eğitim programları
- Basit tasarım (gereksiz bilgi yok)
- Yüksek kaliteli dersler (ücretsizler dahil)
- Çeşitli özellikler
- Nanodegree programları
- Firmalara uygun
- Ücretli tamamlama sertifikası
- Sektörde iyi biliniyor
- Pek çok özelliğe sahip
- Dersler üniversite düzeyinde
- Üniversite düzeyince dersler
- Şirketler için uygun
- Ücretli tamamlama sertifikası
Sütun Depo Veritabanları
Veritabanı ilişki türleri içerisinde ilişkisel olmayan veritabanlarının sonuncusuna sütun depo veritabanı, sütun aile veritabanı veya geniş sütun depo adı veriliyor. Veritabanı türleri içerisinde bu seçeneği büyük veri için iyi bir tercih haline getiren şey sahip olduğu hızlı performans, verimli veri sıkıştırma ve muhteşem ölçeklenebilirlik.
İlişkisel veritabanlarında bulunan şemanın aksine sütun depo veritabanları sütun ailelerini depolamak için keyspace kullanıyor. Veritabanı türleri içerisinde bu türde tabloya benzer şekilde bir sütun ailesinde sütunlar ve sıralar yer alıyor. Ancak arada açık bir fark var; tüm sıralara uzanmıyor. Bunun yerine bir sırada bulunuyor. Yani farklı sıraların farklı sütunları olabiliyor. Sütunların haricinde her sıranın anahtar adlı bir tanımlayıcısı var. Her sütun bir isim, bir değer ve bir zaman damgası saklıyor. Sütun aile modelini kullanan veritabanlarına örnek olarak Cassandra, Vertica ve Druid'i söyleyebiliriz.
Biliyor Muydunuz?
Kariyeriniz için hangi online eğitim platformunun daha iyi olduğunu merak etmiş miydiniz?
En Trend Bulgular
Kripto Para Borsalarıyla alakalı kapsamlı yazılarımızı, rehberlerimizi ve eğitici yazılarımızı inceleyin. Bilgi sahibi olun ve buna göre karar verin!
Veritabanı Türleri: Sırada Ne Var?
2011 yılında Matthew Aslett NewSQL terimini kullanan ilk kişi oldu. İfade ettiği şey veri depolama çözümlerinin en yeni jenerasyonu; NoSQL'in ölçeklenebilirliğini ilişkisel veritabanlarının ACID uyumluluğuyla bir araya getirenler. ACID ifadesi veri depolamanın en temel prensipleri olan Atomicity, Consistency, Isolation ve Durability'nin kısaltması. Her iki dünyanın da en iyisine ulaşmanın yolu genel amaç ideallerinden kurtulup tek bir işi mükemmel bir şekilde yapmayı denemekte. Örneğin MemSQL özellikle kümelenmiş analizlerle başa çıkar.
The Economist'e göre veri yeni petrol. Bu yüzden veritabanı türleri sayısının sürekli artması çok doğal. İlişkisel veritabanları hala popüler olsa da farklı durumlar için farklı araçlar gerekiyor. Umarım detaylı rehberimiz size konu hakkında az da olsa bilgi vermiştir. Sonuçta farklı veritabanlarını anlamak seçim yapmayı kolaşlaştırıyor.
Bilimsel Referanslar
Makale Uzmanları ve Analistleri Hakkında
