Lightning Network rehberime hoşgeldiniz!
Bu rehberde size Lightning network nedir, nasıl çalışır ve ne için kullanılabilir açıklayacağım. Lightning ağının size açıklanması için başka bir yere gitmenize gerek kalmayacak.
Bu kısa rehberin sonunda Lightning ağı hakkında neler iyi, neler kötü ve neler önemli biliyor olacaksınız. Her şeyin başladığı yere bir göz atarak başlayacağım.
Bitcoin Satoshi Nakamoto tarafından 2009 da yaratıldı. 2011 yılına kadar bir daha haber alınamayacak şekilde ortadan kayboldu. Kimse Nakamoto’nun kim olduğunu veya gelecekte platformun nasıl geliştirilmesini istediğiyle ilgili bir şey bilmiyor.
Bu bir sorun. Çünkü Bitcoin harika bir teknoloji fakat mükemmel değil. Eğer dünyanın en büyük kripto parası olarak kalacaksa, değişmesi ve gelişmesi gerekecek. Bitcoin topluluğunun olaya müdahale ettiği yer işte burasıdır.
Bitcoin topluluğu yetenekli ve hevesli geliştiriciler, mühendisler ve bilgisayar bilimcileri ile doludur. Hepsinin Bitcoin ağını nasıl geliştirebilecekleriyle ilgili fikirleri vardır. Bazı fikirler fark edilemeyecek kadar küçükken bazıları da yeni kripto para birimlerinin yaratılmasını sağlayacak kadar büyüktür.
Size bugün bahsedeceğim gelişme şimdiye kadar en önemli olanlardan biri. Lightning ağı olarak isimlendirilen bu gelişme kripto para birimini kullanma şeklimizi sonsuza kadar değiştirebilir.
Did you know?
Kriptoyla daha zeki ve daha zengin mi olmak istiyorsunuz?
Abone Olun - Her hafta yeni açıklayıcı kripto videoları yayınlıyoruz!
What is a Rug Pull in Crypto? (Meaning + Examples)
İçindekiler
- 1. Lightning Network Nedir?
- 1.1. Bitcoin Basics
- 2. Ölçeklenebilirlik Problemi
- 3. Lightning ağı nasıl işler?
- 4. Ödeme Kanalları
- 5. Ödeme Ağları
- 6. Lightning Ağı Güvenliği
- 7. Lightning Ağı Zaman Çizelgesi
- 8. Lightning Network Sıkıntıları: 2018
- 9. Lightning Network Nedir: Avantajlar ve Dezavantajlar
- 10. Son düşünceler
Lightning Network Nedir?
Şu Anda Etkin Olan Güncel Teklifler:
$30,000 BONUS
Bybit Holiday Deal
Take advantage of this limited-time Bybit Holiday deal - complete quick tasks & claim up to $30,000! Use Bybit referral code (43654) while registering.
Lightning ağı, ilk olarak 2015 yılında Thaddeus Dryja ve Joseph Poon tarafından önerildi. Çözmek için tasarlandığı sorun ise, kripto para birimlerinin karşılaştığı en büyük problemlerden biri olan ölçeklenebilirlikti.
Ölçeklenebilirlik, bir platformun kullanıcı sayısındaki büyük artışla ne kadar iyi başa çıkabildiğidir. Sorunu anlayabilmek için Bitcoin’in nasıl işlediğine hızlıca bir göz atalım…
Bitcoin Basics
Bitcoin, merkezi olmayan bir uçtan uca ödeme platformudur. Merkezi değildir çünkü Visa gibi bir şirket tarafından işletilmez. Ve bir lideri yoktur. (Satoshi Nakamoto tarih oldu hatırlıyor musunuz?) Bitcoin, kullanıcıları tarafından node (düğüm) adı verilen binlerce bilgisayardan oluşan bir ağ üzerinden işletilir.
Düğümler şimdiye kadar yapılmış olan her bir Bitcoin işleminin tüm kayıtlarını içerir. Bu kayda blokzincir denir. Tüm düğümlerin yarıdan fazlasının her bir yeni işlemin blok zincirine eklenmeden önce doğru olduğunu onaylaması gerekir. Bu fikir birliği olarak adlandırılır.
Bir yeni işlem bloğunun işlenmesi ve blok zincirine eklenmesi ortalama on dakika sürer. İşlemlerin işlenmesinin çoğunu yapan düğümlere madenciler denir ve yaptıkları iş için ücret alırlar. Bu demektir ki, Bitcoin göndermek sadece yavaş değil, aynı zamanda oldukça pahalı da olabilir.
Gerisini tahmin edebilirsiniz! Lightning network nedir incelememizde ölçeklenebilirliğe geri dönelim.
Ölçeklenebilirlik Problemi
Bitcoin popülerleştikçe düğüm ağları büyür. Mevcut düğüm sayısı arttıkça yeni işlemler üzerinde fikir birliğine varmaları da o kadar uzun sürer. Ağ büyüdükçe ortalama işlem hızı düşer.
Şu anda, Bitcoin saniyede yaklaşık 3-7 işlem işleyebilir (Tx/s). Şimdi bunu Bitcoin’in iki rakibiyle karşılaştırın. Paypal 150 Tx/s işlerken Visa 2000 Tx/s civarında işleme yapabiliyor. Fakat Visa da yoğunluk mevcut iken bu sayı 56,000'e kadar yükselebiliyor. Bitcoin de ise yoğunluk esnasında kullanıcılar işlemlerin işlenmesi için 6 gün beklediler. Aynı zamanda işlem ücretleri yoğunluk zamanlarında yükselme eğilimindedir. Yani kullanıcılar daha fazla beklerken daha çok ödemek zorunda kalırlar.
İşte bu Bitcoin ve diğer kripto paraların mücadele ettiği ölçeklenebilirlik sorunudur. Lightning ağı bununla ilgili ne yapmak üzere? İnceleyelim…
En Sevilen Bulgular
Alakalı konular hakkında kapsamlı bilgi mi arıyorsunuz? Sizin için benzer yazılar topladık. Göz atın!
Lightning ağı nasıl işler?
Lightning ağı’nın bir 2. katman çözümü olarak açıklandığını duymuş olmalısınız. Bu demektir ki lightning ağı ölçeklenebilirlik sorununu Bitcoin ağına yeni bir katman ekleyerek çözmeye çalışıyor.
Lightning ağı, kullanıcılarına kendi ödeme kanallarını kurma olanağı sağlıyor. Bu binlerce küçük ve orta boyutlu işlemlerin ana blok zincirinden uzakta gerçekleşebileceği anlamına gelir.
Joe’nun Thad için çalıştığını düşünün. Thad, 30 gün süren bir sözleşme için Joe’ya günde 1BTC öder. Bu çift Bitcoin lightning ağında bir ödeme kanalı kurarlar. Bu bilgi ana blok zincirine eklenir ve bu çapa işlemi olarak adlandırılır.
Her gün 1BTC Thad’den Joe’ya kendi yeni ödeme kanallarında transfer edilir. Bu işlemler mikro ödemeler olarak isimlendirilir ve anında gerçekleşir. Çiftin ödeme kanalları içindeki her işlem üzerinde anlaşmaya varması gerekir.
30 günün sonunda sözleşme biter ve çift ödeme kanalını kapatır. Kanalın son bakiyesi ağa gönderilir, işlenir ve ana blok zincirine eklenir. Bu uzlaşma işlemi olarak isimlendirilir. Yani Thad ve Joe’nun ödeme kanalında 30 mikro ödeme gerçekleşirken, ana blok zincirine sadece iki işlem eklenmesi gerekir.
Lightning ağını kullanarak Thad Joe’ya hızlıca Bitcoin gönderebildi. Ve ana blok zinciri daha büyük işlemleri işleyebilmek için müsaitti. Herkes kazandı!
Şimdi, Thad ve Joe’nun ödeme kanallarını nasıl kurduğuna ve sistemin bütün bir ağ haline gelmek için nasıl gelişebileceğine daha yakından bakalım.
Ödeme Kanalları
Lightning network nedir anlamak için olan örnekte, Lightning ağı’nda ödeme kanalı oluşturabilmek için Thad ve Joe’nun bir çoklu imza cüzdanına ihtiyacı vardır. Bu biraz ortak banka hesabına benzer. Çoklu imza cüzdanı depozito yatırılarak oluşturulur. Bizim örneğimizdeki Tad tarafından 1-30BTC’lik bir depozito olucaktır. Bu ana blok zincirine işlenen demir atma işlemidir.
Çoklu imza cüzdanı her kullanıcının yapılacak işlemlerin gerçekleşebilmesi için iki türlü bilgiyi de sağlamasını gerektirir. Bunlar;
- Umumi adres: Bu Bitcoin’nin dijital konumudur. Bilginin gönderilebileceği ve alınabileceği bir email adresi olarak düşünebilirsiniz.
- Gizli anahtarlar: Bunlar genel adresler için bir şifre gibidirler. Her kullanıcının genel adresten giden işlemleri “imzalamak” için kullandıkları özel kod dizileri vardır.
Eğer herhangi bir kullanıcı bu bilgi parçalarını sağlayamazsa, ödeme kanalındaki işlem gerçekleşmeyecektir. Peki bir ödeme kanalı nasıl süper hızlı ödeme ağına dönüşür?
Ödeme Ağları
Ödeme kanallarını özel kılan şey, binlerce hatta milyonlarca kullanıcının ödeme ağları haline gelebilmeleridir. Lightning network nedir anlamak için olan örnekte, Joe ve Thad’in Lightning ağı üzerinden kullanıcılar ile işlem gerçekleştirebilmek için her biriyle ödeme kanalı kurmalarına gerek yoktur.
Joe ve Lou’nun evli olduğunu ve ev harcamaları için bir ödeme kanallarının olduğunu düşünün. Bu kanal Thad ve Lou yu Joe aracılığı ile birbirine bağlar. Böylece Thad ve Lou birbirlerine başka bir ödeme kanalı kurmadan Bitcoin gönderebilir.
Lou ve Joe’nun her birinin diğer kullanıcılar ile 10 tane kendine has ödeme kanalı olduğunu, ve bu kullanıcıların da 10 tane kendine has ödeme kanalı oluşturduğunu düşünelim. Şu anda birbirine anında Bitcoin gönderen milyonlarca düğümden oluşan bir ağa bakıyorsunuz. Tek bir ödeme hedefine bir saniyeden daha az bir sürede ulaşmak için binlerce düğümden geçebilir!
Ödemem gitmemi istediği yere ulaşmak için binlerce farklı düğümden geçerse, başka bir kullanıcının onu çalmasını engelleyen nedir diye düşündüğünüzü biliyorum. Öğrenebilmek bir göz atın…
Lightning Ağı Güvenliği
Lightning ağı’ndaki mikro ödemeler, akıllı kontratlar tarafından yönlendirilir. Akıllı sözleşmeler işlemlerin gerçeklemesi için izlenmesi gereken kurallardır. Örneğin, kullanıcılar her bir düğümden geçmesi için ödeme yapılan işlemlere ücret ekleyebilir. Akıllı sözleşme bu ücretlerin sadece işlem tamamlandıktan sonra ödendiğini garantiye alacaktır.
Bu Lightning ağı kullanıcılarının işlemlere müdahale etmemeleri için iyi bir neden olacaktır.
Lightning ağı ücretleri hakkında kısa bir not:
Ana blok zincirindeki madencilerin ücretiyle karşılaştırıldığında Lightning ağı ücretleri oldukça azdırlar. Lightning ağı düğümleri tarafından yapılan iş, madencilerin yaptıklarından çok daha kolaydır. Ödemelerin kendi düğümlerinden geçmesine izin vermek için yüksek ücret almaya çalışan herhangi bir kullanıcı ön görülücektir. Yine de Lightning ağı işlemlerinin yüksek hacmi sebebiyle ücretler yakında hatırı sayılır miktarlara ulaşacaktır.
Lightning ağı güvenliğinin diğer iki önemli özelliği zaman kilitleri ve asimetrik iptal taahhütleridir.
- Zaman kilitleri bir ödeme kanalının ne kadar açık kalacağına dair üst limit belirlemek için kullanılabilir. Bu bir kullanıcının ortadan kaybolmasını ve bakiyeyi cüzdanda kilitli bırakmasını engeller. Bizim örneğimizde eğer Joe sadece 15 gün boyunca çalışıp ortadan kaybolsaydı, Thad önceden ayarlanmış bir zaman kilidi kullanarak cüzdanda kalan 15BTC’yi geri talep edebilirdi.
- Asimetrik iptal taahhütleri sistemi aldatmaya çalışan kullanıcıları cezalandırmayı ve uygun bir zamanda cüzdan paylarının ortadan kaldırılmasını sağlayan bir yöntemdir. Asimetrik iptal taahhütleri kullanıcıların, sistemi aldatmaya çalışan kullanıcının cüzdanın tam bakiyesini talep ettiği durumlarda dolandırıcıyı hiçbir şeysiz ortada bırakmaya olanak tanır.
Artık Bitcoin Lightning network nedir ve nasıl çalışır biliyorsunuz. Şimdi ağın hangi gelişim aşamasında olduğuna ve kimlerin onu kullandığına bakalım…
Lightning Ağı Zaman Çizelgesi
O zamandan beri Lightning ağı ana ağı büyük bir test aşamasındadır. Lightning network nedir araştırması yapan pek çok geliştirici Lightning ağı projelerini araştırıyor ve test ediyordu.
Lightning ağı’nın çıkış tarihinin, protokolünün GitHub'da ilk yayınlandığı 6 Aralık 2017 yılı olduğu düşünülebilir. Fakat resmi Lightning ağı daemon'u 7 Ocak 2017’ye kadar yayınlanmadı. Bu yüzden bu tarih de Lightning ağı yayınlanma tarihi olarak kabul edilebilir.
27 Aralık 2017 de Alex Bosworth adındaki bir geliştirici Bitrefill cep telefonu faturasını Bitcoin Lightning ağını kullanarak ödedi. Bu Bitcoin ana ağındaki Lightning ağı ödemesinin ilk kullanımı olarak düşünülür.
O zamandan beri Lightning ağı ana ağı büyük bir test aşamasındadır. Lightning Labs, ACINQ ve Blockstream gibi birçok geliştirici Lightning ağı projelerini araştırıyor ve test ediyordu.
Mart 2018 de Lightning Labs, geliştiricilerin lApps’leri oluşturması için bir araç olan Lightning Charge’ı yayınladı. LApp'ler, Lightning ağında baz alınacak olan ödeme hizmetleri gibi Lightning uygulamalarıdır.
Bankaların ve diğer büyük kurumların Charge’ı milyonlarca müşterilerinin kullanacağı lApp’ler oluşturmak için kullanmaları umulmaktadır. İlk popülerleşen lApplerden biri olan Poketoshi, kullanıcıların ünlü pokemon karakterlerini Lightning ağı ile kontrol edebilmek için teklif verdiği bir oyundur!
Diğer kripto para birimleri de Bitcoin’in öncülüğünü takip etmeye başladı. Litecoin Nisan 2018'de kendi Lightning ağını yayınladı ve Stellar, Lightning ağını 2018 yol haritasına dahil etti.
Lightning network nedir araştırmanızda göreceğiniz üzere Lightning ağı, akıllı sözleşmeleri ve çoklu imza defterlerini destekleyen herhangi bir platformda çalışacaktır. Bu da Lightning ağlarının yakında Ethereum, Ripple, and Zcash gibi platformlara 2. Katman çözümlerini sağladığını görebileceğimiz anlamına gelir.
Arama ve analiz motoru, 1ml, bugün Lightning ağında çalışan 2,500'den fazla düğümü ve 7,800'den fazla ödeme kanalı olduğunu söylüyor. Fakat ağ milyonlarca kişi tarafından kullanılmaya hazır değil. Son zamanlarda yaşanan problemler bunu doğruluyor…
Lightning Network Sıkıntıları: 2018
Lightning network nedir diye cevaplamak için bu ağın yaşadığı sıkıntılardan da bahsetmemiz gerekiyor. Ocak 2018'de Lightning Labs kurucu ortağı Elizabeth Stark, müşterilerinin ana ağ lightning ağını kullanarak ödeme yapmasına izin verdiği için, Blockstream’i eleştirdi. Stark Blockstream’i henüz tam anlamıyla test edilmemiş bir teknolojiyi kullanarak müşterilerinin paralarını riske atmak ile suçladı. Aşağıda attığı tweet'i görebilirsiniz.
Mart 2018'de ağ bir DDoS saldırısına uğradı. Saldırı bir Bitcoin geliştiricisi olan Peter Todd’ın toplumu bu tarz risklerin olabileceğine karşı uyarmasından sonra gerçekleşti. Aynı zamanda Lightning ağı’ndaki bu tarz saldırıların ana blok zincirini de etkileyebileceğini açıkladı.
Artık Lightning ağı’nın nereden geldiğini ve nereye gitmekte olduğunu biliyorsunuz. Lightning ağı’nın yayınlanma tarihini bile biliyorsunuz. (Birini seçmeniz yeterli!) Gitmeden önce bu heyecan verici yeni gelişme hakkında iyi ve kötü her şeyin bir özetini yapacağım…
Lightning Network Nedir: Avantajlar ve Dezavantajlar
Lightning network nedir diye cevaplamış olsak da, size burada bir özet de sunmanın iyi olacağını düşündük.
Dezavantajlar✗ Lightning Network henüz hazır değil. Yüz binlerce insan tarafından kullanılana kadar ne kadar başarılı olduğunu söylemek zor. Ne yazık ki, Lightning ağının geliştiricilerini çok uzun bir süre meşgul etmeye yetecek kadar sorunu var.
Lightning network nedir sorusuna cevap olarak verebileceğimiz artılar da bunlar:
Avantajlar
✓ Ölçeklenebilirlik sorununa uzun vade bir çözüm. Bitcoin Cash gibi diğer platformlar ölçeklenebilirlik sorununu çözdüğünü düşündükleri Bitcoin’de değişiklik yaptı. Fakat çözümleri kısa vadeli olma eğilimindedir. Ağ gerçekten tamamıyla ölçeklenebilir olacaksa Lightning ağı formunda bir proje ile olacaktır. Önerilen diğer birkaç çözüm, sorunu tamamen çözmeye yetecek kadar yeterlidir.
✓ Mikro ödemeler mikro komisyonlar demek. Lightning ağı Bitcoin’in ikinci büyük sorunu olan yüksek ücretleri çözebilmiştir. Oluşturulduğunda Bitcoin Süper hızlı işlemler ve düşük veya hiç olmayacak ücretler konusunda söz verdi. Bu zamana kadar başarılı olunmadı. Fakat Lightning ağı ile yakında mümkün olabilir!
✓ Lightning ağı kullanıcılara daha fazla kontrol sağlıyor. Ana blok zinciri büyük ölçüde madenciler tarafından kontrol edilmektedir. Madenciler işlemlerin işlenmesi görevini tamamlamak için oldukça güçlü ve pahalı ekipmanlar kullanırlar. Lightning ağında ise düğümler herkes tarafından yönetilebilir. Dizüstü bilgisayarlarda, ev bilgisayarlarında ve (yakında) cep telefonlarında. Bitcoin herkesi kapsayacak şekilde tasarlandı. Ve bu tam olarak Lightning ağının yapmak istediği şey.
Artık Lightning network nedir biliyorsunuz. Artık geriye sadece bir kapanış yapmak kalıyor...
En Trend Bulgular
Kripto Para Borsalarıyla alakalı kapsamlı yazılarımızı, rehberlerimizi ve eğitici yazılarımızı inceleyin. Bilgi sahibi olun ve buna göre karar verin!
Son düşünceler
Lightning Network nedir incelememizin sonuna geldik! 23 Ocak 2018'de büyük ödeme hizmeti şirketi Stripe, Bitcoin ödemelerine verdiği desteği sona erdirdiğini duyurdu. Ürün müdürü Tom Karlo, Bitcoin’in bir değişim aracı olmaktansa bir mülk olmaya daha uygun olduğunu söyledi. Bu demektir ki Bitcoin değerlidir fakat artık para olmakta iyi değil.
Bir teknoloji olarak, Bitcoin geleneksel bankacılığın yıllarca ötesindedir. Ancak bir para sistemi olarak yapacak çok işi vardır. Gün boyunca yaptığınız tüm küçük harcamaları düşünmenizi istiyorum. Bitcoin işlemi ile kahve veya otobüs bileti aldığınızı hayal edebiliyor musunuz? İşlem ana blok zincirine eklenene kadar otobüsünüz geç kalacak ve kahveniz soğuyacaktır.
Küçük harcamalar için Bitcoin blok zincirini kullanmak, kahve ödemesi yapmak için banka havalesi yapmak veya çek kullanmak gibidir. Bunu yapmazdınız. Kredi kartı kullanır veya nakit olarak öderdiniz değil mi?
Amerika Birleşik Devletlerinde nakit dışı harcamaların %72'si kredi kartı ve bankı kartıyla yapılır. Fakat bunlar dolar ile yapılan toplam harcamaların yalnızca %3'ünü oluşturur. Bunlar Lightning ağında gerçekleşmesi gereken türden mikro ödemelerdir. Ana blok zinciri yalnızca toplam harcamanın %97sini oluşturan işlemlerin %28ini işlemek için kullanılsaydı Bitcoin ağının ne kadar hızlı çalışabileceğini bir düşünün.
Eğer Bitcoin dijital para olarak başarıya ulaşacaksa, o zaman daha iyi bir “değişim aracı” haline gelmesi gerekiyor. Kendi fikrimce Lightning ağı şimdiye kadar önerilen en iyi çözüm. Henüz tamamen hazır değil. Fakat olduğunda Satoshi Nakamoto’nun 2009 da hayal ettiği türden bir Bitcoin ağı görebiliriz.
Bu sitede yayınlanan içerik herhangi bir finans, yatırım, alım satım veya başka bir türde tavsiye verme amacı taşımaz. BitDegree.org herhangi bir kripto para türünü almanız, satmanız veya saklamanız için sizi desteklemez ya da tavsiyede bulunmaz. Finansal yatırım kararları vermeden önce finans danışmanınıza danışın.
Makale Uzmanları ve Analistleri Hakkında
