Bir süredir “Bitcoin” ve “Blockchain” hakkında araştırma yapıyordunuz ve “Decentralization” terimiyle karşılaşıp durdunuz ve decentralized ne demek bilmiyor musunuz? Doğru yere geldiniz! Bugün herkesin anlayacağı dilden decentralized ne demek anlatacağım. İşte bu yüzden Centralized vs Decentralized karşılaştırma yazısını hazırladım.
Decentralization, blockchain protokolünü kullanmanın en önemli faydalarından biri. Bu yüzden hayatımıza kattığı avantajları bilmeniz çok önemli.
Decentralized ne demek anlatacağım bu Centralized vs Decentralized rehberinde size önce centralized ne demek açıklayıp sonrasında avantajlarına ve dezavantajlarına değineceğim.
Devamında decentralized ne demek açıklayıp diğerinden farklı kılan şeylerden bahsedeceğim. Rahat anlaşılması için decentralized sistemlerden faydalanan farklı sektörlerden örnekler sunacağım.
Decentralized ne demek anlattığım bu rehberde hangi sistemin daha iyi olduğunu anlamak için ihtiyaç duyacağınız tüm bilgilere ulaşacaksınız.
Hadi ne bekliyorsunuz! Decentralized vs Centralized rehberimize “centralization” terimiyle başlayalım!
Did you know?
Kriptoyla daha zeki ve daha zengin mi olmak istiyorsunuz?
Abone Olun - Her hafta yeni açıklayıcı kripto videoları yayınlıyoruz!
What is an NFT? (Explained with Animations)
İçindekiler
Centralization Ne Demek?
Şu Anda Etkin Olan Güncel Teklifler:
$30,000 IN REWARDS
Bybit Black Friday Deal
Use Bybit referral code 43654 & claim up to $30,000 in Black Friday welcome rewards. Sign-up to one of the biggest crypto exchanges now!
Centralization’ın tam anlamını anlatmadan önce her gün kullandığınız sistemler hakkında düşünmenizi istiyorum. Facebook, YouTube, Twitter, banka hesabınız veya başka herhangi bir şey.. Tüm bunlar centralized (merkezi) bir otorite tarafından yönetiliyor.
Yani bir veri aktarımının gerçekleşmesi gerektiğinde üçüncü parti aracılar sizin adınıza yapıyor. İzin verin Yahoo örneğiyle konuyu biraz açayım…
Farz edin ki arkadaşınıza bir aracı vasıtasıyla içinde komik resimlerin olduğu özel bir e-posta göndermek istiyorsunuz. Yahoo’da oturum açıp e-postayı giriyorsunuz, resimleri yüklüyorsunuz ve arkadaşınıza gönderiyorsunuz. Şimdi Yahoo’nun sizin hakkınızda sahip olduğu bilgileri düşünün.
Yahoo’ya ilk kez kayıt olurken adınız, ülkeniz ve doğum tarihiniz gibi kişisel bilgiler verdiniz. Sonrasında her yolladığınız e-posta Yahoo’nun centralized sunucularında dahilen kaydedildi.
Yani Yahoo’ya özel verilerinizin saklanması konusunda güvenmek zorundasınız. Üstelik bu bu bilgilerin kendi çıkarları doğrultusunda kullanmamaları konusunda da (reklam şirketlerine sakmak gibi) güvenmelisiniz.
2015’te Yahoo en büyük hacklerinden birini yaşadı. Bir grup hacker centralized sunucularına erişim sağlayarak milyonlarca hesabın özel e-postalarını görüntülediler.
Tüm bu bilgilere erişim sağlayabilmelerinin sebebi Yahoo’nun centralized sunucular kullanması. Eğer merkez nokta hacklenirse tüm ağ risk altında kalıyor.
Centralized sistemlerin yaşadığı üç ana sorun şöyle:
- Verilerinizin güvende olması için centralized bir kuruma güvenmek zorundasınız
- Sistem ve verileriniz üzerinde tam kontrole sahipler
- Ana sunuculara sızılırsa veriler risk altında kalır
Bu sorunlar sadece Yahoo’yla alakalı değil, kullandığınız hemen hemen tüm merkezi sistemler bu şekilde. Artık centralization ne demek öğrendiğinize göre Centralized vs Decentralized karşılaştırması rehberimizin bir sonraki bölümünde decentralized ne demek öğreneceğiz.
Decentralized Ne Demek?
Decentralized ne demek sorusuna tanımla ilgili gerçek dünyadan örnekler vermeden önce bazı ana özelliklerinden bahsetmem gerektiğini düşünüyorum. Öncelikle decentralization ilk olarak blockchain teknolojisi ile ortaya çıktı.
İlk blockchain 2009’da oluşturulan Bitcoin istemcisiydi. Biri başka birine Bitcoin gönderdiğinde işlemler centralized bir otorite tarafından onaylanmıyordu.
Bilgisayarını Bitcoin sistemine bağlayan herhangi bir kişi para transferlerinin onaylanmasına yardım edebiliyor. Sisteme bağlı olan her cihaza “nod” adı veriliyor. Ağın çalışmasına yardımcı olan binlerce nod var.
Ağın hacklenmesi için hacker’ların her bir nodun kontrolünü ele geçirmesi gerekiyor. Bu da nereydeyse imkansız. Bu yüzden blockchain para alıp göndermek için en güvenli yol.
Ancak unutmamak gerekir ki decentralization sadece finansal işlemler için değil. Decentralized sistemler dünyada neredeyse her sektörde kullanılabiliyor!
Göz önünde bulundurulması gereken ikinci şey insanların decentralized bir sistemle etkileşime girmek için kimlik bilgileri sunması gerekmediği. Özel ve açık anahtarlar kullanarak anonim bir şekilde işlem gerçekleştirilebiliyor.
Üçüncü önemli nokta blockchain’de kullanılan decentralized sistemin herhangi bir otorite tarafından kontrol edilmediği veya merkezi bir devlet tarafından desteklenmediği. Kontrol bunun yerine sistemi kullanan insanlar arasında dağıtılıyor. Bu da kontrolü güçlü şirketlerin elinden aldığından toplumu daha adil bir hale getiriyor. Genel olarak baktığımızda tüm bu avantajlar 2015’teki Yahoo sunucularının yaşadığı hack’i imkansız hale getirebilirdi.
Artık decentralized ne demek bildiğinize göre Centralized vs Decentralized karşılaştırması rehberimizin bir sonraki bölümünde decentralized sistemlerin dünyayı nasıl daha iyi hale getirdiğine dair gerçek örnekleri ele alacağız.
En Sevilen Bulgular
Alakalı konular hakkında kapsamlı bilgi mi arıyorsunuz? Sizin için benzer yazılar topladık. Göz atın!
Centralized vs Decentralized Karşılaştırması: Kullanım Alanları
Ödeme Sistemleri
İlk ele alacağımız nokta tabii ki de global ödeme sistemleri olacak. Çünkü dünyanın ilk decentralized kripto para birimi Bitcoin’in ana fikri buydu. Dünyadaki tüm bankalar centralized sunucular üzerinden çalışıyor. Yani tüm finansal aktivitelerinize erişimleri var.
Ne kadar maaş aldığınızı, paranızı nereye harcadığınızı, kime para gönderdiğinizi ve banka hesabınızla ilgili diğer tüm bilgileri biliyorlar. Eğer biri internet bankacılığı şifrenize ulaşırsa, hatta daha da kötüsü bankanın centralized sunucuları hacklenirse tüm bu bilgilere ulaşabiliyorlar. Centralized sunucular başarısız olursa (ki bu her zaman gerçekleşiyor) paranıza erişimi kaybedebilirsiniz.
Centralized vs decentralized karşılaştırmasında decentralized ödeme sistemleri tüm bu sorunları ortadan kaldırıyor. Para göndermek veya almak için kripto para birimleri kullandığınızda işlemin onaylanması için üçüncü partiye güvenmeniz gerekmiyor. İşte bu yüzden Bitcoin ve diğer bazı kripto para birimleri “eşler arası dijital para birimleri” olarak anılıyor.
Üçüncü partiye ihtiyaç olmadığından ücretler önemli ölçüde daha az, hatta bazı durumlarda tamamen ücretsiz. Bu durum başka bir ülkede bulunan birine para gönderirken veya oradan para gönderilirken kripto para birimlerini muhteşem bir tercih haline getiriyor. Çünkü Western Union gibi şirketler inanılmaz yüksek rakamlar talep ediyor.
Decentralized sistemlerin sınırı yoktur bu yüzden para gönderdiğiniz kişinin sizinle aynı ülkede veya dünyanın öbür ucunda olmasının bir önemi yoktur. Aynı sürede aynı ücretler karşılığında gönderirsiniz.
Decentralized bir sistemde paranız çok daha güvenli bir konumdadır. Paranıza erişebilen tek kişi sizsinizdir çünkü özel anahtarınıza erişim sadece sizde olur. Doğru güvenlik önlemlerini gerçekleştirirseniz özel anahtarlarınıza kimse erişemez.
Genel olarak decentralized global ödeme sistemlerinin avantajları şöyledir:
Avantajlar✓ Üçüncü partinin bilgilerinize erişimi olmaz
✓ Global olarak hızlı işlemler
✓ Global olarak ucuz işlemler
✓ Saydam; ağda gerçekleşen işlemleri isteyen herkes görüntüleyebilir
✓ Güvenli
✓ Merkez bir kırılma noktası yok
Seçimler
Centralized vs Decentralized karşılaştırması rehberimizde bir sonraki örnek olarak devlet seçimlerini ele alacağız. Ülkelerin çoğunda hükümetler vatandaşların verdiği oylarla seçiliyor. Bu süreç basit olmalı. Herkesin oyu eşit olmalı. Oy verme adil ve saydam bir işlem olmalı.
Ancak Batı dünyasında bile durum bu şekilde değil.
2016’da gerçekleşen ABD seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti’den Donald Trump kazandı ve yeni başkan oldu. Seçim süresince 18 yaşın üstündeki her vatandaşın istediği adaya oy verme şansı bulunuyordu. Tabii ki bu da oy verme işleminin en adil yolu.
Ancak seçim sonrası oylamanın manipüle edildiğine dair medyada birçok haber yer aldı. Hatta Rus Hükümetinin bir şekilde işlemi manipüle edip etmediğine dair soruşturma bil gerçekleştirildi. Ancak oylama verilerini halk göremediği için bunun gerçek olup olmadığını insanların bilmesinin imkanı yok.
Hükümetlerin seçim manipüle ederek hileli olarak seçim kazandıkları olmuştur.
Tüm bu sorunların çözümü seçimi decentralized bir sistemde gerçekleştirmektir. Sistem saydam olacağından tüm oy verenler her oyun nereden geldiğini ve gerçek olup olmadığını görebilecek. İnsanların tek bir oy verdiğini de garanti edecek. Decentralized oylama sistemiyle gerçekleştirilen bir seçim manipüle edilmesinin imkanı yok.
VoteCoin adlı bir kripto para birimi insanların güvenli ve anonim bir platformda oy verebilmesini sağlıyor. Sonuçların da adil ve saydam olmasını güvence altına alıyor. Buna benzer bir uygulamayla ilk decentralized hükümet seçiminin ne zaman gerçekleştirileceğini merak ediyorum.
Özetlemek için gelin decentralized oylama sisteminin avantajlarına bakalım.
Avantajlar
✓ Ağ saydam olduğundan seçime hile karıştırma şansı yok
✓ Anonim kalındığından hükümet güçlerinin tehditi yok
Decentralized ne demek anlattığımız ve ilgili konuları ele aldığımız Centralized vs Decentralized karşılaştırma rehberimizde sıra geldi enerjiye.
Enerji
Elektrik tüm insanların sahip olması gereken bir insan hakkıdır. Ne şekilde kullanırsanız kullanın herkes tarafından ihtiyaç duyulmaktadır.
Ancak mevcut centralized sistem adil değil.
Standart süreç şöyle; özel, centralized bir kurum ulusal şebeke ve vatandaşlar arasında aracı rolü üstleniyor. Ulusal şebeke insanların evlerine elektrik bağlayan altyapıdır.
Ancak bu centralized üçüncü partiler ne kadar ücret alacaklarına karar verip normal bir insan hakkı olarak sınıflandırılması gereken şeyden inanılmaz karlar edebiliyor. Elektrik ücretsiz olmalı demiyorum; centralized üçüncü partilerin saçma sapan ücretler talep etmesine gerek yok.
Buna bir çözüm PowerLedger adlı decentralized bir kurum tarafından şu anda geliştiriliyor.
Blockchain teknolojisi kullanarak aracıyı ortadan kaldırıyorlar. Şöyle gerçekleşiyor:
- John’un evinde güneş panelleri var ve ihtiyacı olan elektriği buradan sağlıyor.
- John’un elinde fazladan elektrik kalıyor, bunu satmak istiyor.
- Normalde elektrik şirketine satacaken PowerLedger’ın sayesinde adil bir piyasa fiyatıyla doğrudan başkasına satabiliyor.
- Değerleri halka açık blockchain’de yayınlanıyor, yerel bölgeden herhangi bir kişi ondan fazla elektriği satın alabiliyor.
- Hem John daha iyi bir fiyat almış oluyor hem de satın alan kişi.
- Tüm bunlar üçüncü partinin yardımı olmadan gerçekleştirilebiliyor.
Yukarıdaki örnekte de gördüğünüz gibi üçüncü parti aradan çıkarıldığından alıcı ve satıcı elektrik için her ikisi için de daha karlı bir anlaşmaya imza atıyor. Her şey blockchain’de görüntülendiği için sistemde kimse hileye başvuramıyor. Daha da güvenli hale gelmesi için alıcı ve satıcı işlemi kripto para birimiyle gerçekleştiriyor. İşlem de neredeyse anında ve ücretsiz bir şekilde gerçekleşiyor.
İşte avantajları:
Avantajlar✓ Hem alıcı hem satıcı için adil piyasa fiyatları
✓ Üçüncü partiye ihtiyaç olmaması (alıcıdan da satıcıdan da kar ediyor)
✓ Alıcı kripto para birimiyle ödediğinden geleneksel ödeme yöntemlerine göre daha hızlı ve uzun işlem gerçekleşiyor
Enerji sektöründe decentralized ne demek öğrendiğinize göre Centralized vs Decentralized rehberimizin bir sonraki bölümünde Internet of Things’e bakacağız…
- Çok düşük işlem ücretleri
- Olağanüstü işlevsellik
- Mobil ticaret uygulaması
- Çok rekabetçi işlem ücretleri
- Sezgisel mobil uygulama
- 100 kata kadar kaldıraç
- Önde gelen bir borsa platformu
- Alım satım yapılabilecek 500'den fazla farklı kripto para birimi
- İki faktörlü kimlik doğrulama
- 500'den fazla farklı kripto para birimi
- Güçlü güvenlik
- Düşük para çekme ücretleri
- Güvenli ve güvenilir
- Düşük ücretler
- İyi sayıda itibari para birimi kabul ediliyor
- Saygın borsa
- Birden fazla itibari para çeşidi kabul ediliyor
- Nispeten düşük alım satım ücreleri
Internet of Things
Internet of thing (nesnelerin interneti), kısaca IOT, kripto para birimleri ve blockchain teknolojisi sayesinde ortaya çıkmış yeni ve heyecan verici bir terim. En basit haliyde IOT internete bağlanan cihazları tarif ediyor.
İnternetin ilk zamanlarında World-Wide-Web’e sadece masaüstü bilgisayarlar bağlanabiliyordu. Sonrasında bunu laptop’lar ve cep telefonları takip etti.
Ancak IOT her şeyi bir adım ona çıkarıyor, sayesinde her cihaz internete bağlanabiliyor. Bulaşık makinanız, arabanız, televizyonunuz veya banyonuz… Tüm fiziksel cihazlar sürekli olarak veriye bağlanarak geliştirilebiliyor.
Yukarıdaki tüm örnekler şu anda merkezi bir sistemde yer alıyor. Örneğin kendi kendini süren bir araba satın almak mümkün. Sürücüsüz arabalar internete bağlanıp herhangi bir şey yapmanıza gerek kalmadan sizi istediğiniz yere götürebiliyor.
Ancak bu veriler centralized bir sistem tarafından kontrol ediliyor. Yani sistem başarısız olursa hatta daha da kötüsü hacklenirse arabanıza gönderilen tüm bilgiler virüslü olabilir. Anlayabileceğiniz üzere bu yaşamı tehdit eden bir durum.
Sadece hack de değil, centralized şirket tüm bilgilerinize ulaşabiliyor. Neredeydiniz, nerede yaşıyorsunuz, nerede çalışıyorsunuz, hangi saatlerde dışarı çıkıyorsunuz biliyorlar. Centralized sistem tüm bu özel bilgilere sahip oluyor. Bu bilgilerle ne yapabileceklerini düşünün… Reklam şirketlerine satmak? Sigorta şirketleriyle paylaşmak? Hatta daha kötüsü devletle paylaşmak?
IOT’nin decentralized bir sisteme geçmesi tüm bu ihtimalleri ortadan kaldırıyor. Tüm veriler blockchain’de saklanabiliyor ve herhangi bir kişisel verinin açığa çıkma veya hacklenme riski taşımıyor.
Sürücüsüz araba örneği dünyadaki neredeyse her cihaza uygulanabilir. Decentralized broadband, decentralized GPS, decentralized telekomünikasyon ve çok daha fazlası gerçekleştirilebilir! Decentralization’ın IOT’e sayfaları özet olarak şöyle:
Avantajlar✓ Kullanıcı verisi gizli tutuluyor
✓ Hacker’ların verilere erişmesi imkansıza yakın
✓ Sistemin başarısız olma şansı yok
✓ Anonim, sadece özel anahtarı olan bilgilere erişebiliyor
Decentralization’ın Internet of Things’e faydalarını da öğrendiğimize göre decentralized ne demek konulu Centralized vs Decentralized rehberimizde şimdi toplum üzerinde büyük bir role sahip olup olmadığına bakacağız.
Centralized vs Decentralized: Geleceği Hangisi Yönetecek?
Decentralized ne demek anlattığımız ve konuyla ilgili pek çok bilgi verip karşılaştırmalar gerçekleştirdiğimiz rehberimizi buraya kadar okuduysanız artık decentralization’ın faydaları konusunda bir fikre sahipsiniz. Olay tamamen gücü azınlığın elinden alıp (şirketler) çoğunluğa vermek.
Günlük hayatı daha güvenli, adil, hızlı, ucuz, saydam ve anonim bir dünya haline getirecek. İşte bu yüzden önümüzdeki 10 yılda daha fazla kurumun decentralized hale geleceğini düşünüyorum. Ancak unutmamak gerekir ki bu gerçekleşirse büyük şirketler yanıt verecektir.
Kaçınılmaz olarak sahip oldukları kontrolü kaybetmek istemeyecekler çünkü aksi takdirde sadece para değil güç de kaybedecekler.
İşte konu burada sarpa sarıyor. İlk olarak centralized devletler decentralized organizasyonlar üzerinde katı düzenlemelere gidebilir. Böylelikle kişisel verilere erişim talep edebilirler. Ancak decentralized sistemler münferit bir varlık tarafından kontrol edilmediği için decentralized kurumların taleplerini karşılaması zor olacaktır.
Sonra olay büyük kurumlara geliyor. Decentralized rakiplere karşı kendi teknolojilerini tanıtabilirler. Finansal kaynakları olduğu için kolaylıklar benzer bir sistem oluşturup kendilerine kontrol öğesi yaratabilirler.
Bazı insanlar gerçekten ileri düzey bir bilgisayar teknolojisi olan kuantum hesaplamanın NASA ve CIA tarafından kullanılmasına endişe ediyor. Bu kuantum bilgisayarların decentralized sistemlere hakim olabilecek kadar güçlü olduğu tahmin ediliyor.
Durum böyle olursa decentralization başarısız olabilir. Ancak çeşitli blockchain projeleri çoktan durumdan haberdar ve kendilerini potansiyel “kuantum saldırısı”na karşı koruyabilecek yeni protokoller oluşturuyor.
En Trend Bulgular
Kripto Para Borsalarıyla alakalı kapsamlı yazılarımızı, rehberlerimizi ve eğitici yazılarımızı inceleyin. Bilgi sahibi olun ve buna göre karar verin!
Conclusion
Centralized vs Decentralized rehberimin sonuna geldik! Umarım centralized ağın nasıl çalıştığını ve dezavantajlarını kavramışsınızdır.
Ayrıca artık decentralized ne demek, dünyadaki sorunları nasıl çözer biliyorsunuz. Decentralized teknoloji hala ilk günlerini yaşıyor ancak modern topluma getirebileceği avantajlar sınırsız.
Decentralization’ın ekmeğini en çok yiyebileceğini düşündüğüm alan seçimler. Seçimler dünyadaki en önemli olaylar ve insanların konu üzerinde güce sahip olması gerektiğini düşünüyorum. Centralized vs decentralized karşılaşmasında asıl kazanan bu olacaktır.
Benim fikrim bir tarafa artık decentralized ne demek bildiğinize göre siz ne düşünüyorsunuz? Sizce en çok hangi sektör decentralized bir sistemden faydalanabilir? Yorumlar bölümde düşüncelerinizi bizimle paylaşın!
Bu sitede yayınlanan içerik herhangi bir finans, yatırım, alım satım veya başka bir türde tavsiye verme amacı taşımaz. BitDegree.org herhangi bir kripto para türünü almanız, satmanız veya saklamanız için sizi desteklemez ya da tavsiyede bulunmaz. Finansal yatırım kararları vermeden önce finans danışmanınıza danışın.
Makale Uzmanları ve Analistleri Hakkında
