Bitcoin 2009'de oluşturulduğundan bu yana dünya kripto paralar için çıldırıyor. Şu anda alıp satabileceğiniz 1500'den fazla farklı coin var! Ancak en önemlisi ardındaki çarkların dönmesini sağlayan blockchain teknolojisi. Peki blockchain nedir?
Blockchain nedir sorusunun cevabını basit bir anlatımla öğrenmek istiyorsanız doğru yere geldiniz! Teknoloji oldukça karmaşık olsa da size gerçek dünyadan örnekler vererek ve olabildiğince az terminoloji kullanarak baştan sona her şeyi öğreteceğim!
"Blockchain Nedir?" konulu rehberimize blockchain teknolojisi nedir ve nasıl çalışır açıklayarak başlayacağız. Devamında geleneksel sistemlere kıyasla avantajlarına bakacağız. Günlük hayatta nasıl kullanılabileceğine (ve kullanıldığına) dair örnekler de vereceğim.
Hadi daha fazla vakit kaybetmeden blockchain kullanımı hayatımıza neler katıyor bir bakalım!
Did you know?
Kriptoyla daha zeki ve daha zengin mi olmak istiyorsunuz?
Abone Olun - Her hafta yeni açıklayıcı kripto videoları yayınlıyoruz!
4 Ways to Turn Fiat to Crypto VS Crypto to Fiat (Easily Explained)
İçindekiler
- 1. Blockchain Teknolojisi Nedir?
- 2. Blockchain Nedir: Neden Blockchain Deniyor?
- 3. Blockchain'de İşlemler Nasıl Onaylanıyor?
- 4. Merkeziyetsiz Yapının Önemi
- 5. Blockchain Nasıl Anonim?
- 6. Gerçek Dünyada Blockchain Kullanım Alanları
- 6.1. Sınır Ötesi Ödemeler
- 6.2. Seçimler
- 6.3. Tedarik Zinciri
- 6.4. Kumar
- 6.5. Sigorta
- 7. Blockchain Nedir: Son Sözler
Blockchain Teknolojisi Nedir?
Blockchain insanların Bitcoin gibi kripto para birimlerini alıp göndermesine imkan sunan teknolojidir. Ancak sadece bir ödeme sisteminde çok daha fazlasıdır. Satoshi Nakamoto dünyanın ilk kripto para birimini (Bitcoin) çıkardığında blockchain olarak bilinen muhteşem bir protokolü de oluşturdu.
Şu Anda Etkin Olan Güncel Teklifler:
$30,000 IN REWARDS
Bybit Black Friday Deal
Use Bybit referral code 43654 & claim up to $30,000 in Black Friday welcome rewards. Sign-up to one of the biggest crypto exchanges now!
Blockchain'in en ilginç yanı üzerinde herhangi bir kişinin ya da otoritenin kontrolünün olmamasıdır. İşlemler online topluluk tarafından doğrulanır ve onaylanır, bu yüzden merkezi olmayan bir yapıdadır! Protokolün saydamlık, hız, güvenlik gibi daha sonra üzerinde duracağımız pek çok avantajı var.
"Blockchain teknolojisi nedir?" dendiğinde öne çıkan ana fikir sadece finansal işlemlere değil her sektörde uygulanma potansiyelidir!
Blockchain merkeziyetsiz bir yapıda olduğundan herkesin aynı verilere (şirketler tarafından kullanılan özel bir blockchain değilse) erişimi vardır. Yani bir işlem gerçekleştirilip onaylandıktan sonra herkes blockchain'de bunu görüntüleyebilir.
Gerçek dünyada bir şirket muhasebecisinin gerçekleşen her işlemi hesap bakiyesiyle yakıt altına aldığı muhasebe defterine çok benzerdir. Ancak Bitcoin ve Ethereum gibi blockchain'ler halka açıktır, işlem verilerini herhangi bir kişi görüntüleyebilir.
Blockchain teknolojisi nedir açıklarken doğru tanım için üzerine konuşulabilecek şey çok. Bu yüzden parçalara ayırmak en iyisi. "Blockchain nedir?" konulu rehberimizin bir sonraki bölümünde neden blockchain dendiğine göz atacağız.
Blockchain Nedir: Neden Blockchain Deniyor?
Çok farklı blockchain tanımları olsa da hepsi benzer şekillerde işliyor. En kolay açıklaması blockchain kelimesini ikiye bölmekten geçiyor; block ve chain!
Gerçek dünyada A'dan B'ye pek çok kutu taşıyan konteynerleri düşünün. Kripto para dünyasında konteyner "block"tur. Konteynerdeki her kutu bir işlemdir.
"Konteyner" = Block
"Kutular" = İşlemler
"Konteyner pek çok kutu taşıyor" = Block Pek Çok İşlem Taşıyor
Kulağa karmaşık geldiğinin farkındayım ancak anlayacaksınız! Bitcoin'in kullandığı blockchain'de bir işlem bloğunun ağda onaylanması 10 dakika sürüyor.
Gerçekten dünya konteynerinde olduğu gibi bloğun taşıyabileceği belli bir işlem sayısı var. Bunu maksimum blok boyutu belirliyor. Her blockchain kendi maksimum blok boyutuna sahip, bu da normalde taşıyabileceği veri miktarı (megabayt) anlamına geliyor.
Bitcoin her blokta 1MB'lık veri taşıyabiliyor. Bitcoin Cash gibi başka örneklerde blok boyutu sınırı 8MB'a çıkabiliyor.
Blok boyut limiti ne kadar fazla olursa taşıyabileceği işlem sayısı da o kadar fazla olur. Artık block ne biliyorsunuz, peki ya chain?
Kolay anlamanız açısından konteyner örneğinden devam edeceğim! Diyelim ki konteyner ilk varış noktasına ulaştı. Bu bloğun onaylandığı ve herkes tarafından açık defterde görüntülenebileceği anlamına geliyor.
Ancak konteyner bir sonraki varış noktasına gitmeye hazır. Konteynerin (bloğun) taşıdığı her yeni veya eski kutu (işlem) halka açık blockchain'de görüntülenebiliyor. Her işlem için aynı. Onaylandığı anda işlem verisi herkese açık. İşte bu yüzden buna işlemler "chain"i (zinciri) deniyor.
Blockchain'in tanımı nedir öğrendiğinizde göre "Blockchain Nedir?" rehberimizin bir sonraki bölümünde işlemlerin nasıl onaylandığına bakacağız!
En Sevilen Bulgular
Alakalı konular hakkında kapsamlı bilgi mi arıyorsunuz? Sizin için benzer yazılar topladık. Göz atın!
Blockchain'de İşlemler Nasıl Onaylanıyor?
Blockchain kullanımı hakkında bilgi verediğimiz rehberimizde hatırlarsanız blockchain'in merkezi olmayan bir yapıda olduğundan, yani ağın tek otorite kontrolünde olmadığından bahsetmiştik. Bu blockchain'in işlem hareketlerini onaylamak için üçüncü parti aracılara ihtiyacı olmadığı anlamına da geliyor.
Peki işlemler nasıl onaylanıyor? İşte bu noktada işler ilginçleşiyor!
Blockchain topluluk temelli bir platform. Yani herhangi bir kişi ağdaki işlemlerin doğrulanmasına katkıda bulunabilir. Bunu da bilgisayımsal güç katkısında bulunarak yapıyorlar.
Tüm blockchainler bunun için aynı teknolojiyi kullanmıyor. Ancak ağın nasıl "oy birliğine" ulaştığı konusunda fark oluyor. Oy birliği "Ağ işlemin gerçek olduğuna ve kullanıcının paraya gerçekten sahip olduğuna nasıl karar veriyor?" anlamına geliyor.
Blockchain "kriptografi" kurallarına uyarak oy birliğine varıyor. "Kripto para" ifadesi de buradan geliyor. Kriptografi algoritmik yapbozlara dayalı gerçekten ileri düzey bir matematik alanı.
Blockchain ve gönüllüler topluluğu algoritmik yapbozu çözdüğünde kriptografi kuralları işlemin geçerli ve gerçek olduğuna karar veriyor. Ancak farklı blockchain'ler yapbozu bozmak için "oy birliği mekanizması" denilen farklı yöntemler kullanabiliyor.
Kafanız mı karıştı? Karışmasın. "Blockchain Nedir?" rehberimiz için bir örnekle hemen açıklayalım!
Bitcoin'in kullandığı blockchain "Proof-of-Work" (PoW) adlı bir oy birliği mekanizması kullanıyor. Yapboz o kadar zor ki insanlar tek başına çözemiyor, bu yüzden bilgisayımsal güve ihtiyaç var.
Ağa bağlı her bilgisayar ("Nod" adı veriliyor) yapbozu olabildiğince hızlı çözmeye çalışıyor. Yapbozu ilk çözen ödülü alıyor; ücretsiz, yeni Bitcoin. Ancak Bitcoin ödülü aslında ücretsiz değil; kullanıcı çok fazla elektrik tüketen bilgisayımsal güç kullanması gerekiyor!
PoW bir blockchain'in oy birliği yöntemlerinden sadece biri. Çok daha fazla yöntem var! İşte bazıları:
- PoS (Proof of Stake)
- DPoS (Delegated Proof of Stake)
- PBFT (Practical Byzantine Fault Tolerance)
- DAG (Directed Acyclic Graph)
Umarım hala "Blockchain nedir?" diye sormuyorsunuzdur! Blockchain kullanımı konulu rehberimizin bir sonraki konusu merkeziyetsiz yapının önemi!
Merkeziyetsiz Yapının Önemi
Bildiğiniz üzere blockchain protokolü bir işlemi üçüncü parti ve ağda herhangi bir otorite kontrolü olmadan onaylayabiliyor. Buna merkezi olmayan yapı deniyor. Peki bu neden önemli?
İlk olarak merkeziyetsiz yapı çok güvenli. Merkeziyetsiz bir blockchain'in güvenli özellikleri o kadar güvenli ki hacklenmesi neredeyse imkansız. Nedenini açıklamadan önce izin verin merkezi bir ağın nasıl işlediğinden bahsedeyim.
Örnek olarak Yahoo gibi bir organizasyonu ele alalım. E-posta, haber ve video içeriği gibi pek çok hizmet sunan dünyanın en büyük şirketlerinden biri. Tüm verileri merkezi bir sunucuda saklanıyor. Çoğu zaman buna bir sıkıntı olmaz. Peki ya merkezi sunucu sorun yaşarsa?
2016'de bir grup hacker Yahoo'nun sunucularının kontrolünü eline geçirince tam da bu oldu. 3 milyardan fazla özel e-posta hesabına erişim kazandılar.
Tek seferlik bir olay da değil. Sosyal medya, bankalar, internet sağlayıcıları veya ABD seçimleri... Merkezi sunucular her zaman hackleniyor. İyi haber ise merkezi olmayan sunucuların hacklenmesinin neredeyse imkansız olması. İşte sebebi!
"Blockchain Nedir?" rehberimizde hatırlarsanız bir işlemin doğrulanması için çok fazla kişinin bilgisayımsal güç katkısında bulunduğundan bahsetmiştik. Bu "Nodlar"hem işlem hareketini doğrulamaya yardımcı oluyor hem de ağı güvende tutuyor. Sebebi de ağın hacklenip kötü bir şey yaşanması için tüm ağdaki nodların yarısından fazlasının hacklenmesi gerektiği!
Böyle bir şey mümkün bile olsa (ki aslında değil) hacker blockchain'de sadece 1 bloğu değiştirebilir. Yani Bitcoin için bu 10 dakika demek!
Merkezi olmayan yapı hem güvenlik için önemli hem de eşitlik için. Blockchain'le ilgilenen herkes sisteme katkıda bulunabilir. Her işlem açık defterde görüntülenebildiğinden ağ da saydam oluyor. Eşitsizlik, sahtekarlık ve yozlaşma yok!
Merkeziyetsiz yapının önemini anladığınıza göre "Blockchain Nedir?" rehberimizin bir sonraki bölümünde blockchain'in nasıl anonim olduğuna bir bakalım.
Blockchain Nasıl Anonim?
Satoshi Nakamoto 2009 yılında Bitcoin'i oluşturduğunda hem adil, güvenli ve saydam bir ödeme yöntemi oluşturmak hem de insanların anonim bir şekilde para alıp gönderebilmesini istemişti.
Günlük hayatınızda nasıl para harcadığınızı düşünün. ATM'den para çektiğinizde banka nerede olduğunuzu ve ne kadar harcadığınızı biliyor. Tatilde kredi kartı kullandığınızda kredi kartı şirketin nerede olduğunuzu ve ne kadar harcadığınızı biliyor.
Aylık maaşınızı aldığınızda banka ne kadar maaş aldığınızı biliyor. Liste uzar gider. Olay üçüncü partilerin sizin hakkınızda çok fazla bilgiye sahip olması. Emeğinizle kazandığını paranıza ne yaptığınızı bilme hakkını onlara ne veriyor? Hiçbir şey! Bilmemeliler.
İşte blockchain teknolojisi bu yüzden farklı. Kripto para aldığınızda dijital cüzdanınızda saklıyorsunuz. Masaüstü veya mobil, online veya donanım cihazında bile saklayabilirsiniz. Kripto para cüzdan adresi denen bir şeye bağlı. İstediğiniz kadar cüzdan adresine sahip olabilirsiniz. Hiçbiri birbirine benzeyemiyor.
Birine para yollarken kendi cüzdanınızdan başkasının cüzdanına para yolluyorsunuz. Blockchain kullanımı içerisinde bir Bitcoin işlemi şöyle görünür:
“1BoatSLRHtKNngkdXEeobR76b53LETtpyT” cüzdanı
“1CfaunqrVpcXmpLheUVWeSP1KPsKDha1Nb” cüzdanına
“2 BTC” yolladı.
Tarih 18 Mayıs 2018 Cuma, Saat 15:37.
Gördüğünüz üzere işlem onaylandığında herkes gönderilen miktarı, işlem tarihi ve saatini görebiliyor. Ancak alıcı ve vericinin sadece cüzdan adresleri hakkında bilgi veriliyor.
Sebebi de blockchain işlemlerinin anonim değil takma adlı olması.
Gerçek dünyada para harcamaya benziyor. Marketinize girip nakit olarak ödeme yaptığınızda market görünüşünüz dışında hakkınızda hiçbir bilgiye sahip olmuyor!
Blockchain'in anonimden çok takma adlı olduğunu bildiğinize göre sıra geldi "Blockchain Nedir?" rehberimizde blockchain kullanım alanları hakkında konuşmaya.
Gerçek Dünyada Blockchain Kullanım Alanları
Blockchain nedir öğrendiniz. Fark edeceğiniz üzere Blockchain teknolojisi neredeyse her sektörde veya sanayide kullanılabilir. Merkezi sunucuları merkezi olmayan bir blockchain'le değiştirdiğinizde kişiler, şirketler ve hatta devletler blockchain'in sunduğu güvenlikten, saydamlıktan ve hızdan faydalanabilir!
Blockchain kullanım alanları çok olduğundan en hoşuma giden beş tanesinden bahsettim!
Sınır Ötesi Ödemeler
Sınır ötesi ödemeler çok milyar dolarlık bir iş. Bankaların günlük olarak uluslararası ödemeler gerçekleştirmesi gerekiyor. Bunun büyük bir kısmı Belçika'da bulunan SWIFT adlı bir üçüncü parti tarafından gerçekleştiriliyor. SWIFT uluslararası ödemeleri kolaylaştırmak adına 1970'lerin başında hazırlandı ancak sistem yavaş, pahalı ve verimsiz.
Sebebi de bankaların birbiriyle doğrudan işlem yapamaması. Bunun yerine SWIFT ve bazı durumlarda ek muhabir bankalar kullanmaları gerekiyor. Ancak blockchain teknolojisini kullanarak bankalar eşdüzeyde çalışabilirler.
Yani iki organizasyon arasında üçüncü parti aracıya ihtiyaç kalmıyor. İşlemler günler sürmüyor, ücreti el yakmıyor! Ripple blockchain'i tam da bu amaçla taarlandı ve protokolü 100'den fazla farklı banka test etti.
Seçimler
Kaç kere seçim sahtekarlığı duyduk? Ya ABD seçim ağı hackleniyor (iddiaya göre!) ya da hükümetler kendilerine oy vermezlerde vatandaşlarını şiddetle tehdit ediyor. Maalesef sürekli karşılaşılan bir olay. Blockchain teknolojisi hem finansal işlemleri hem de veri olarak görülen her şeyi gerçekleştirebiliyor!
Gerçekleşen her işlem açık defterde görülebiliyor. Bu yüzden bir siyasi partinin oyları değiştirmesi veya çıkarması imkansız. Blockchain nedir dendiğinde hem finansal işlemlerde hem de veriyle alakalı herhangi bir şeyde kullanılabildiğini görüyorsunuz!
Blockchain takma adlı işlemler olarak seçimler için mükemmel. Oy veren olarak gerçek kimliğinizi kimse bilemez. Bir vatandaşın kimliği sadece kişinin erişimi olduğu özel bir anahtara bağlanabilir. Bu da vatandaşın sadece bir kez oy vermesini güvence altına alır!
Tedarik Zinciri
Tedarik zinciri malları bir noktadan başka bir noktaya taşımaktır. Portakal suyu buna örnektir. Tedarik zinciri portakalın yetiştiği yerden başlar, meyve suyu haline getirilen fabrikada yolculuğuna devam eder, arada depoya uğrar ve son olarak süper markete varır.
Şu anda bu maceranın her adımını takip etmek çok zor. Çünkü tedarik zincirinin her bir kısmı kendi merkezi sistemlerini kullanıyor. Ancak blockchain teknolojisini kullanarak tüm tedarik zinciri süreci görüntülenebilir.
Merkezi sunucular kullanmaktan daha verimli, saydam ve güvenlidir çünkü her şey aynı ağa girilir. Ağ da asla çökmez ve hata yaşatmaz!
Kumar
Online kumar sektörü milyarlarca dolar değerinde. Blackjack, rulet ve kumar makinesi gibi geleneksel kumarhane oyunlarını evinizin rahatlığında oynayabiliyorsunuz.
Ancak online kumarhaneler genellikle oyun verilerini merkezi sunucularında kapalı kapılar ardında saklıyor. Hiçbir kumarhane adil oyun oynattığının garantisini vermiyor.
Blockchain nedir diyip teknolojisini kullanarak oyun sonuçları halka açık bir defterde bağımsız olarak doğrulanabilir. Yani sistem ve veriler tamamen saydam olur. Bu piyango çekilişlerinde de kullanılabilir!
Did you know?
Kriptoyla daha zeki ve daha zengin mi olmak istiyorsunuz?
Abone Olun - Her hafta yeni açıklayıcı kripto videoları yayınlıyoruz!
Crypto Research Fundamentals: How to DYOR (Animated Explainer)
- Çok düşük işlem ücretleri
- Olağanüstü işlevsellik
- Mobil ticaret uygulaması
- Çok rekabetçi işlem ücretleri
- Sezgisel mobil uygulama
- 100 kata kadar kaldıraç
- Önde gelen bir borsa platformu
- Alım satım yapılabilecek 500'den fazla farklı kripto para birimi
- İki faktörlü kimlik doğrulama
- 500'den fazla farklı kripto para birimi
- Güçlü güvenlik
- Düşük para çekme ücretleri
- Güvenli ve güvenilir
- Düşük ücretler
- İyi sayıda itibari para birimi kabul ediliyor
- Saygın borsa
- Birden fazla itibari para çeşidi kabul ediliyor
- Nispeten düşük alım satım ücreleri
Sigorta
Sigorta sektörü dünyadaki neredeyse her şeyi kapsıyor. Eviniz, arabanız, evcil hayvanınız, sağlığınız, tatiliniz veya telefonunuz. Bir şeyin değeri varsa sigortalanabilir!
Sorun sektörün üçüncü parti aracılar tarafından domine edilmesi. Sigorta yaptırmak pahalı ve kullanılacağında da işlem yavaş sürüyor. Blockchain protokolü herhangi bir kişi üçüncü parti ihtiyacı olmadan sigortalanabiliyor.
Örneğin biri uçuşunu sigortalamak isterse uçak kalktığı anda sonuç otomatik olarak belirlenir. Uçak ya zamanında kalkar ve sigorta ödemenizi kaybedersiniz ya da uçak geç kalkar ve ödeme alırsınız!
Blockchain nedir dendiğinizde karşınıza çıkan saydam, hızlı ve güvenli bir ekosistemde bu mümkün!
En Trend Bulgular
Kripto Para Borsalarıyla alakalı kapsamlı yazılarımızı, rehberlerimizi ve eğitici yazılarımızı inceleyin. Bilgi sahibi olun ve buna göre karar verin!
Blockchain Nedir: Son Sözler
"Blockchain Nedir?" konulu rehberimizin sonuna geldik! Umarım açıkladığım her şey anlaşılmıştır ve ilginizi çekmiştir!
Konsept başta karmaşık gelse de umarım verdiğim örnekler anlamanızı kolaylaştırmıştır!
"Blockchain nedir?" sorusuna cevap verdiğimiz rehberimi baştan sona okuduysanız artık blockchain nedir ve nasıl çalışır biliyorsunuz. Teknolojiyi ve avantajları da keşfettiniz.
Blockchain hakkında en çok hoşunuza giden ne? Bence kimsenin tek başına kontrol edememesi ve kontrolün topluluğa dağıtılması muhteşem bir şey!
Blockchain teknolojisinden faydalanabilecek beş ana sektörden de bahsettim. Sizin aklınıza başka sektörler geliyor mu? Yorumlar kısmında bize yazın!
Blockchain nedir konusuyla alakalı herhangi bir sorunuzu bize sorabilirsiniz!
Bonus: Yeni bilgilerinizle kendinizi test edin. Oldukça kısa bir şekilde (100 kelimeden az) "blockchain nedir?" sorusunu cevaplamaya çalışın. Açıklamanız ne kadar kısa olursa ana temeller o kadar kolay aklınızda kalır!
Bu sitede yayınlanan içerik herhangi bir finans, yatırım, alım satım veya başka bir türde tavsiye verme amacı taşımaz. BitDegree.org herhangi bir kripto para türünü almanız, satmanız veya saklamanız için sizi desteklemez ya da tavsiyede bulunmaz. Finansal yatırım kararları vermeden önce finans danışmanınıza danışın.
Makale Uzmanları ve Analistleri Hakkında
